"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

De wand

Vrijdag, 14 oktober, 2022

Geschreven door: Marlen Haushofer
Artikel door: Jan Koster

Wat zou ik doen?

[Recensie] In De wand beschrijft Marlen Haushofer hoe een vrouw omgaat met plotselinge eenzaamheid. Het is een verhaal waar je op verschillende manieren naar kan kijken. Een van de vragen die ik mijzelf tijdens het lezen met enige regelmaat stelde: wat zou ik doen? Hoe zou ik mij voelen, als je van het ene op het andere moment volledig van de rest van de wereld bent afgesloten?

Een onzichtbare, doorzichtige wand
Want dat is wat de anonieme vrouwelijke hoofdpersoon van De wand overkomt. Zij is uitgenodigd door vrienden in hun berghut. Zij willen ‘s-avonds nog even naar het café in het dorp, de vrouw gaat liever slapen. De volgende ochtend merkt zij dat zij alleen is. Bijna alleen, want de hond Luchs is er nog wel, evenals koe Bella en de kat. Samen met de hond gaat zij op onderzoek uit, maar zij komen niet ver. De hond stoot zijn kop en is bebloed. De vrouw voelt een wand, waar zij onmogelijk door of omheen kan. Zij kan er wel doorheen kijken en wat zij ziet is hoogst bevreemdend. Zij ziet een boer, die versteend lijkt. Even later is hij omgevallen en langzaam raakt hij overwoekerd met brandnetels.

Wat te doen? De hut is goed voorzien, zij kan wel even vooruit. Als zij door de voorraden heen begint te raken, zal zij toch iets moeten doen. Zij begint met moeizame pogingen, haar kennis van landbouw is basaal, om wat eetbaars te telen. Met de kat en de hond bouwt zij een hechte band op, een vorm van gehechtheid die gebaseerd is op wederzijdse afhankelijkheid. Die is nog sterker met de koe. Zij voorziet het dier van voedsel en in ruil geeft de koe melk. Om daar een zekere continuïteit in te krijgen is een hele uitdaging.

Vreemde gebeurtenissen
De vrouw beschrijft op koele, afstandelijke toon, hoe zij die tijd heeft doorgebracht. Tegen beter weten in allicht, want de snippers papier zullen ooit ten prooi vallen aan muizen. Twijfel over doorgaan of het bijltje erbij neergooien laat zij niet toe. Zelfs als zij een tijdje doodziek is geweest pakt zij de draad langzaam weer op. Maar is zij wel zo alleen?

Boekenkrant

Ze hoort allerlei dierengeluiden. De kat raakt in de loop der jaren meerdere keren zwanger en werpt jonkies. Op een dag ziet zij in de verte rook. Als het een dag later weer weg is, dankt zij dat het wel gezichtsbedrog zal zijn geweest. Het ongemakkelijke is dat je als lezer meer weet dan de vrouw zelf op dat moment. Subtiel verstopt zijn er vooruitblikken naar hoe hond Luchs aan zijn einde komt. Aan het einde van De wand krijg je hierover meer duidelijkheid.

Dat einde heeft de nodige verrassingen in petto. Verwacht echter niet dat je te weten komt hoe het zit. Het blijft een mysterie.

Regelmatig probeerde ik mij in haar situatie verplaatsen. Hoe om te gaan met die plotselinge eenzaamheid? Hoe is het om verstoken te zijn van elementaire voorzieningen? Zou het lukken om in leven te blijven, het voedsel raakt een keer op. De hoofdpersoon denkt daar niet over na. Zij is altijd bezig met oplossingen, al was het maar om de paar dieren in leven te houden. Als lezer was ik meer bezig met die existentiële vragen dan zij. Het antwoord kun je niet kennen. Dat kan alleen maar als je zelf in de situatie terecht komt als die bijzondere vrouw in het mysterieuze en wonderschone De wand.

Eerder verschenen op JKleest

Boeken van deze Auteur:

Hemel die nergens ophoudt