Brieven aan Martin Luther King
[Recensie] Etnische profilering is al wat langer onderwerp van maatschappelijk debat maar onlangs vielen mij de schellen opnieuw van de ogen, na het kijken van de documentaire Verdacht. Hierin vertelt een aantal mannen met een etnische achtergrond (het zijn altijd mannen) over hun veelvuldige en soms schokkende ervaringen met de politie. Aan het eind van de film is pas duidelijk wie deze mensen zijn: een natuurkundeleraar, een politieman, een zakenman, een advocaat etc. Geen één was eerder was eerder voor een delict in beeld geweest bij justitie. Het is des te heftig omdat zo duidelijk blijkt dat het hier niet om incidenten gaat. Etnische profilering is is structureel en het bestaat ook in ónze samenleving.
In Amerika is het debat er over heftiger omdat de afloop van een politieconfrontatie meerdere malen dodelijk was. Angie Thomas schreef er het indrukwekkende en genuanceerde The Hate U Give over dat de dillema’s en de strijd van zwarte jongeren overtuigend laat zien, ook nog eens redelijk goed verfilmd.
Het ligt voor de hand dat meer schrijvers zich aan deze materie wagen, zoals de eveneens zwarte Amerikaanse schrijfster Nic Stone deed met Dear Martin, een beetje knullig vertaald als Wat zou Martin doen? Martin is natuurlijk Martin Luther King aan wie hoofdpersoon Justyce brieven schrijft. Hij begint ermee nadat hij in een confrontatie met de politie met handboeien is afgevoerd toen hij zijn dronken ex-vriendin voor onheil probeerde te behoeden.
Justyce is een modelleerling; hij haalt goede cijfers, is aanvoerder van de debatclub en staat op het punt naar een prestigieuze universiteit te gaan. Net als Starr in The Hate U Give zoekt hij een weg tussen twee werelden. Hij is net verhuisd naar een betere buurt maar heeft ook nog contact met de vrienden uit zijn oude wijk. In de brieven aan MLK reflecteert hij op zijn situatie en vraagt zich af hoe te handelen. Van wie moet hij afstand nemen en waar ligt zijn loyaliteit? Dan volgt een nog heftiger confrontatie met de politie en is de verwarring en chaos in zijn hoofd compleet en slaat het verhaal op hol.
Nic Stone hinkt zwaar op de thema’s en verhaallijnen van The Hate U Give maar voegt daar weinig aan toe. De brieven aan Martin Luther King zijn niet veel meer dan een gekunstelde vorm en kennen weinig diepgang. Stilistisch breekt Nic Stone al helemaal geen potten, het is matig proza en ook nog eens niet al te best vertaald. De thema’s, dilemma’s en vragen die aan de orde komen, blijven interessant en confronterend. Vooroordelen en racisme, die dwars door vriendschappen, families en carriéres heenlopen, en niet alleen bij jongeren. Het psychologische gedeelte is het sterkst uitgewerkt, de verwarring en de boosheid, de twijfel en onmacht en vooral wat het betekent om niet geloofd worden.
Maar Justyce is een te braaf en plat karakter om geloofwaardig te zijn, en vooral de ontwikkelingen zijn flink over de top, dat breekt het verhaal op. Daardoor is het uiteindelijk niet veel meer dan een slap aftreksel overblijft van andere boeken in dit genre. Het onderwerp is boeiend en van belang maar dat mag geen excuus zijn voor matige boeken.
—
Eerder verschenen op Jaapleest
