"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Waterjager

Vrijdag, 27 april, 2018

Geschreven door: Chris Polanen
Artikel door: Istvan Kops

Rauwe roman over Suriname in verval 

[Recensie] Chris Polanen (1963) is volgens zijn biografie dierenarts in Amsterdam Zuidoost en op twintigjarige leeftijd vanuit Suriname naar Nederland verhuisd. De heimwee naar zijn land verdween nooit helemaal, ondanks zijn schijnbaar succesvolle integratie in de Nederlandse samenleving. Polanen besloot om zijn heimwee te bestrijden met het schrijven van stukken voor het Surinaamse opinieblad Parbode en de website Waterkant. Daarnaast begon hij aan een roman te werken dat hem zes jaren heeft gekost om te voltooien en dat uiteindelijk Waterjager zou gaan heten. Tijdens het schrijven aan de roman wisselde hij van uitgever en schreef hij zich in bij de Schrijversvakschool, waar hij zijn schrijfkunst verfijnde. Het resultaat is een prachtig, wonderlijk en onvergetelijk debuut.

Waterjager speelt zich af ergens in de nabije toekomst en vertelt het verhaal van de jonge Surinaamse huisarts Joshua die tijdens zijn jeugd samen met zijn moeder van Suriname naar Nederland is verhuisd. Zijn vader en zijn oudere broer JC blijven achter in Paramaribo dat vanwege de stijging van de zeespiegel en de beroerde kwaliteit van de dijken grotendeels onder water staat. Joshua heeft ondanks zijn geslaagde carrière als huisarts nooit helemaal kunnen aarden in Nederland en heeft altijd heimwee gehouden naar Suriname. Na de dood van zijn vader besluit hij zijn oudere broer JC op te zoeken in Suriname. Suriname is echter niet meer het land dat hij heeft achtergelaten en dat hij als kind heeft gekend. Iedereen die het zich kon veroorloven is uit de half onder water staande stad weggetrokken en heeft zich gevestigd in de nieuwe hoofdstad Nieuw Paramaribo dat zich een stuk verder landinwaarts bevindt. Alleen de mensen aan de zelfkant van de maatschappij, de avonturiers en de criminelen zijn overgebleven. Joshua wordt bij aankomst ondergedompeld in een gewelddadige samenleving waar chaos en wetteloosheid heersen. Joshua besluit echter voorlopig te blijven en zich als arts nuttig te maken.

Door sommigen is Waterjager vanwege het sombere toekomstbeeld dat van Suriname wordt geschetst een dystopische roman genoemd, maar Waterjager is zoveel meer dan dat. Hoewel de sombere setting van het verhaal zeker een belangrijke rol speelt gaat het toch vooral om de rol en de identiteit van de mensen die zich in deze samenleving staande proberen te houden. Al deze mensen zijn bij Chris Polanen in zeer goede en liefdevolle handen. Elk personage dat hij ten tonele voert spreekt daardoor bijzonder tot de verbeelding. Niet alleen de broers JC en Joshua, maar ook alle randfiguren die ze tegenkomen. Sommigen zijn criminelen, sommigen zijn helden en weer anderen zijn antihelden, maar ze hebben allemaal met elkaar gemeen dat ze ontzettend gelaagd zijn. De bonte stoet aan personages is gevormd door de sociale achtergrond en door de kaarten die ze hebben gekregen in het leven. Chris Polanen staat hier uitgebreid bij stil en neemt zijn tijd. Een paar mooie voorbeelden zijn de criminele tweelingbroers Roy en Ray en de melancholische zanger Eddy die aan overgewicht leidt. Hoe lelijk en verwerpelijk sommigen van hen ook mogen lijken, ze zijn allen met aandacht en liefde beschreven. Het is ook om die reden dat ze een blijvende indruk achterlaten. Hetzelfde geldt voor de beschrijving van het land. Die is zowel rauw en lelijk als mooi en adembenemend. Je ziet de kleuren, je ruikt de geuren en je voelt de vochtige warmte als het ware door de pagina’s heen sijpelen. Hier is een schrijver aan het werk die duidelijk een bijzondere band heeft met het land en de personages waar hij over schrijft.

Zelden zal een debuut meer indruk maken dan Waterjager. Waterjager is zoveel inéén dat het moeilijk is om dit boek op juiste waarde te schatten. Spiritualiteit en gewelddadigheid worden door Chris Polanen op een prachtige manier met elkaar verweven. Waar Waterjager vooral in excelleert, is de voortdurende onderhuidse spanning waarmee het verhaal is doordrenkt. Als het dan uiteindelijk tot een gewelddadige uitbarsting komt dan voelt dat bijna als een opluchting. Als een onweersbui na een benauwde dag. Waterjager is ondanks het sombere scenario in feite een heel hoopvol boek. Hoewel ze zwaar onder druk komt te staan blijft de menselijkheid overeind staan. Gehavende levens zijn evengoed levens die waard zijn geleefd te worden. Ook in een samenleving waar het recht van het sterkste geldt en waar alles donker lijkt, zijn er lichtpuntjes die des te feller flonkeren. Waterjager stemt bovendien tot nadenken over de relatie van de mens en zijn omgeving. Wie zijn wij en waar horen wij eigenlijk thuis? Joshua heeft zich nooit helemaal op zijn plaats gevoeld in Nederland, maar treft bij terugkeer een Suriname dat hem tegelijkertijd vreemd is en waar hij zich ook thuisvoelt. Hoewel toegespitst op Suriname is Waterjager eigenlijk een universeel verhaal. In een wereld die vol op drift is en waar geen enkele zekerheid en traditie meer veilig lijkt te zijn, is het moeilijk voor de mens om zijn ankerplaats te vinden en een rustige thuisbasis voor zichzelf te vinden. Helaas heeft Waterjager in het jaar dat het verscheen niet zoveel aandacht gekregen. Dat is jammer, want er komen niet zoveel bijzondere boeken als Waterjager voorbij. Waterjager verdient een breed publiek.

Boekenkrant

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles 


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.

Boeken van deze Auteur:

Waterjager

Waterjager