De grootste mysteries in het universum voor zover we nu weten
[Recensie] “Als je dit kunt lezen, is de wereld niet vergaan.” Het boek We hebben geen idee?! vertelt niet alleen over de mysteries van het universum, maar is ook een handige zwartegatverklikker; als je het boek leest, weet je zeker dat de zwarte gaten in de LHC de Aarde nog niet hebben opgeslokt. Een soort grap dat typerend is voor dit boek van robotica-expert Jorge Cham en deeltjesfysicus Daniel Whiteson. Dat is te verwachten, want Cham is de persoon achter PhD Comics (Piled Higher and Deeper): de internetstrip over het leven in de academische wereld, die door promovendi vaak even grappig als confronterend wordt ervaren.
Het boek bestaat uit zeventien hoofdstukken waarin zestien grote vraagstukken in het universum aan bod komen (de auteurs hebben geen idee waar hoofdstuk dertien heen is). Grote onderwerpen als donkere materie en energie, tijd, de oerknal en het bestaan van buitenaardse wezens komen allemaal langs. De goedgeïnformeerde Cham en Whiteson weten iedere keer een luchtig, maar duidelijk beeld te scheppen van een onderwerp, zodat je op het eind van een hoofdstuk precies snapt waarom we geen idee hebben hoe het echt in elkaar steekt.
De informatieve stukken tekst, doordrenkt met droge humor, worden aangevuld met even leuke cartoons. Zo schiet Bertha de ruimtehamster met fotonkanonnen op doelwitten, terwijl Wubbo de astrokat in zijn raket langs zoeft om te bepalen in welke volgorde de fotonen doel treffen. Veel hoofdstukken hebben een uniek grappenthema. In het hoofdstuk Wat is tijd? zijn er bijvoorbeeld fretten die jij als huisdier houdt. Deze diertjes reizen een aantal keer door de tijd om je te bekogelen met waterballonnen, omdat je ze later zou gaan verwaarlozen (of toch niet), nadat je ze eerst zelf gekocht hebt (of toch niet). Of zoiets… Ik heb eigenlijk ook geen idee. En alsof dit nog niet voor genoeg afwisseling zorgt, versterken voetnoten het verhaal regelmatig met een informatieve of lollige boodschap aan de lezer.
Dat dit boek is vertaald uit het Engels zorgt met de grote hoeveelheid woordgrappen zo nu en dan wel voor een opgetrokken wenkbrauw des onbegrips. In het hoofdstuk Bestaat er een theorie van alles? (TvA) lijken ‘tenen’ een opmerkelijk grappenonderwerp in de tekeningen. Totdat je bedenkt dat deze theorie in het Engels Theory of Everything heet en wordt afgekort met ToE. De vertalers hadden misschien beter kunnen zoeken naar een grap die in het Nederlands werkt. De meeste grappen laten zich goed vertalen, maar de humor komt in de originele versie waarschijnlijk wat beter uit de verf.
Kortom, heb je geen idee over de grote mysteries die de wetenschap op dit moment bezighouden? En heb je deze boekrecensie ondanks, of juist dankzij, de stukjes droge humor tot het eind gelezen? Dan weet ik zeker dat We hebben geen idee?! precies is wat je zoekt.
—
Eerder verschenen in het Nederlands Tijdschrift voor Natuurkunde
