"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Wie kies je om te zijn

Dinsdag, 7 december, 2021

Geschreven door: Roek Lips
Artikel door: Evert van der Veen

Mens zijn vandaag

[Recensie] Is het altijd een keuze om de mens te zijn die je bent? Voor degenen die in dit boek zijn geïnterviewd, is dat wel het geval maar gebiedt de eerlijkheid niet om te zeggen dat veel mensen daar niet zo vaak over nadenken? Wie kies je om te zijn is geordend in vijf thema’s: beschaving, wonderen, werkelijkheid, initiatieven, jezelf zijn en ieder deel wordt door een korte beschouwing ingeleid. Daarna laat Roek Lips mensen met een uiteenlopende persoonlijke en beroepsmatige achtergrond aan het woord. Voor de auteur zelf is het stellen van vragen “… uitgangspunt voor een zinvol leven, als we vervolgens in gesprek durven gaan” (p. 20). Roek Lips is dan ook uit op een dialoog met zijn gesprekspartners.

Wie kies je om te zijn? is een selectie van 100 ontmoetingen, waarvan een deel in Trouw heeft gestaan. De gesprekspartners van Roek Lips zijn zelfbewuste mensen die hebben nagedacht over hun leven en de wijze waarop zij daar zelf inhoud aan hebben gegeven.

Zinvol is de constatering van Edy Korthals Altes, voormalig ambassadeur, die zegt: “Er moet een veel dieper bewustzijn komen van wat nu eigenlijk de kern van het leven is” (p. 44). In het begin van de corona crisis leek het erop dat deze pandemie ons bescheidener maakte en aanzette tot reflectie over onze te hoog gegrepen levensstijl. Ik heb de indruk dat we die fase inmiddels al lang weer achter ons hebben gelaten en dat andere, soms zeer uiteenlopende gevoelens ons momenteel bezighouden. Simpel en kort door de bocht gezegd: we zijn er wel klaar mee.

Meerdere mensen benadrukken dat een mens niet op zichzelf staat maar deel uitmaakt van de samenleving of zelfs van een universele totaliteit. In het licht van de klimaattop in Glasgow is de oproep waarmee prinses Irene haar verhaal beëindigt alleen maar actueler: “Laten we de menselijke verbondenheid als leidraad nemen en laten we de natuur niet langer als een ‘ding’ behandelen maar als een levend organisme waar we deel van zijn, met respect en dankbaarheid” (p. 41).

Dans Magazine

Herman Wijffels sluit daar bij aan met de woorden: “We zijn vergeten dat we aardlingen zijn”. Veel mensen vinden een verandering van levensstijl dan ook noodzakelijk.

Liesbeth Woertman, hoogleraar psychologie en seksuloog, spreekt zelfs van een ‘menscrisis’: wie zijn we eigenlijk (nog) vandaag? Dat vraag je je soms inderdaad wel eens af maar toch zijn de meeste mensen goed en staan zij open en welwillend in de samenleving.

Het komt aan op vertrouwen, zo brengen meerdere mensen naar voren en wat dit aangaat, is er – soms – wel sprake van een crisis. Er is gebrek aan onderling vertrouwen, vandaar onze mateloze neiging om alle handelingen in het werk vast te leggen, eindeloos te rapporteren en alles in tijd uit te drukken. We durven niet meer uit te gaan van mensen die gemotiveerd en gekwalificeerd hun werk doen maar kijken digitaal voortdurend over hun schouder mee. Roek Lips eindigt met tien inzichten en vragen waarvan het vijfde punt ‘Mensbeeld dat uitgaat van vertrouwen’ dit aspect oppakt.

In het huidige debat over vaccinatie, QR code en persoonlijke vrijheid is punt 9 ‘Vrijheid is ook verantwoordelijkheid’ van wezenlijk belang. Vrijheid wordt tegenwoordig nogal eens geïnterpreteerd als louter persoonlijke vrijheid waarbij zelfs een verbinding met de Holocaust wordt gelegd.

Op een bijzondere manier vraagt Disa Jironet aandacht voor de mens. Zij is officier van justitie en schreef het boek ‘Misdaad en mededogen’ waarin zij een warm pleidooi houdt om de méns in de verdachte te zien. Zij geeft er in haar boek prachtige voorbeelden van.

Verder komen in dit boek onder andere aan het woord: Jan Terlouw, een pastoor, trendwatcher, filosoof Daan Rovers, een genetisch moleculair bioloog, een astrofysicus, een emeritus hoogleraar traumapsychiatrie, cardioloog Pim van Lommel, een bergbeklimmer, kunstenaar en uitvinder Daan Roosegaarde, musicus Reinbert de Leeuw, politica Kathleen Ferrier, Louis van Gaal, Youp van ’t Hek en voormalig commandant der strijdkrachten Peter van Uhm.

Al met al is het een boeiende bundel met een waardevolle staalkaart aan mooie visies en interessante beschouwingen.

Roek Lips is journalist, schrijver, film- en theatermaker. Nadat hij zijn 18-jarige zoon verloor, ging hij zich meer in de zin van het leven verdiepen.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles