"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Wie zwijgt

Zaterdag, 5 oktober, 2019

Geschreven door: Leo Benedictus
Artikel door: Bart Deckx

Fijn tussendoortje op een druilerige herfstavond

Wat is liefhebben? Het naamloze hoofdpersonage van Wie zwijgt zoekt naar liefde – maar voor hem kan liefde ook geweld zijn. In zijn ontregelde brein is er maar één vorm van hechting mogelijk: de totale overgave. Hij wil alles weten over zijn geliefde, elk woord, elk geluid, elke handeling. De Engelse auteur Leo Benedictus trekt de lezer langzaam mee in de gestoorde geest van een stalker, van wie het citaat “soms is pijn lijden goed voor mensen” een stevig voorproefje van de inhoud geeft.

[Recensie] Een busrit roept bij de hoofdpersoon voor het eerst de drang om zich in iemands leven te verdiepen op. Een jonge vrouw, Laura D., trok zijn aandacht door erg luidruchtig een telefoongesprek te voeren. Hij besloot haar te volgen. Veel andere slachtoffers volgden, slachtoffers die hem onbewust steeds dieper meesleurden naar de duistere kanten van zijn geest. 

Aandacht voor subjecten

Stalken wordt zijn leven – hij omschrijft het als de studie van mensen, de ‘subjecten’, waarop hij zijn aandacht richt. Steeds gaat hij wat verder: geluidsopnames maken, camera’s plaatsen, contact leggen. Hij legt zich allerlei regels en wetten op om zich in de hand te houden, maar langzaam verbrokkelen de regels … en wat overblijft, begint langzaam aan waanzin te grenzen. 

Pf

Bruut en fataal geweld

Nooit gaat hij zo ver als bij Frances, een jonge, aantrekkelijke carrièrevrouw. Hier overtreedt hij alle grenzen die hij zichzelf heeft opgelegd, met bruut en fataal geweld tot gevolg. Waarom? Uit liefde: “Omdat ik wil dat ze van me houdt.” 

Waarde noch norm

Langzaam evolueert hij naar een nihilistisch wezen dat waarde noch norm kent, iemand voor wie maar één morele plicht bestaat: “Als ik al een morele plicht heb, bestaat die eruit dat ik ongestraft wegkom met wat ik doe.”

Benedictus neemt de lezer mee in de psyche van dader én slachtoffer. Wie zwijgt leest als een verantwoording van zijn daden, afwisselend geschreven vanuit zijn perspectief en dat van Frances, tot de verhalen op dramatische wijze helemaal met elkaar verweven raken. 

Verklaring voor vreselijke daad

Zijn vreselijke daad vraagt om een verklaring: “Ben ik mijn hele leven voorbestemd geweest om te doen wat ik heb gedaan? Of heb ik het gewoon gedaan?” Het gruwelijke aan Wie zwijgt is de uiterst subtiele wijze waarop de lezer zich begint te vereenzelvigen met de dader. 

Atypische thriller

Hij trekt de lezer in zijn zieke geest. Wie zwijgt is een atypische thriller. We zoeken niet naar de dader van een misdaad, maar naar de misdaad die bij de dader hoort. Pas ver over de helft heeft de lezer door welke gruwelijke daad er voor zijn ogen afspeelt. En dan is het te laat… 

Jammer van het soms te breedsprakerige taalgebruik en te vergaande uitweidingen, die de lezer soms uit het verhaal losrukt. Maar daarbuiten krijgt de lezer een fijn tussendoortje op een druilerige herfstavond.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles