Toen Engeland nog in de EU geloofde
[Recensie] De jonge Nederlands-Amerikaanse historicus Felix Klos is de schrijver van een boek over de rol die Winston Churchill had in de éénwording van Europa. De eerste stappen om tot een Verenigd Europa te komen, werden al voor de Eerste Wereldoorlog gezet. Althans, hier en daar werd erover nagedacht en over geschreven. De volgende echte stappen werden gezet rond 1930 door de Pan-Europese Beweging die zich sterk maakte om een Verenigd Europa van de grond te krijgen. Churchill kwam met deze beweging in aanraking omdat hij zelf, in 1930, een artikel schreef over de ‘United States of Europa’ voor de Saturday Evening Post.
Al vóór de Tweede Wereldoorlog had Churchill plannen klaar waarin stond beschreven hoe Europa eruit zou moeten zien als de nazi’s verslagen zouden zijn. In die periode was nog niet duidelijk hoe het Engeland zou vergaan in de oorlogsjaren. Toen er na de oorlog sprake was van een Sovjet-Russische dreiging was het zaak haast te maken met de éénwording van Europa en Churchill zette zich daar volledig voor in. Op 8 mei 1946 bepleitte hij zijn zaak voor de Staten-Generaal in Den Haag maar zijn toespraak op 19 september 1946 bij de Universiteit van Zürich kan gezien worden als de start van een beweging die niet meer te stoppen was.
Maar Winston Churchill was te optimistisch. En wellicht ook al te oud. Hij was van mening dat hij, als hij tien jaar jonger was geweest, de eerste president van de Verenigde Staten van Europa had kunnen worden. Die gedachte maakt wel duidelijk dat Churchill haast had en van mening was dat het nieuwe Europa binnen enkele jaren van de grond kon komen. Dat was echter niet het geval en dat kwam mede door de anti-Duitse sentimenten die er, logischerwijs, in de na-oorlogse jaren nog volop waren. Het viel niet mee om Frankrijk en Duitsland vriendschappelijk met elkaar om te laten gaan. Om van andere landen nog maar te zwijgen. Bovendien waren de mensen moe en hard bezig met de wederopbouw van hun leven en land. Ze hadden wel iets anders aan hun hoofd dan politiek.
Zoals gezegd, Churchill was aan het einde van de Tweede Wereldoorlog al oud. Hij was geboren in 1874 en had zijn politieke gloriejaren al achter de rug. Alhoewel hij door velen gezien werd, en wordt, als een groot staatsman kon hij op hogere leeftijd niet meer de energie en de kracht opbrengen om de kar te trekken. Toen hij in 1951 toch nog terugkeerde als premier was het vuur eruit en hij heeft het niet meer mogen meemaken dat Groot-Brittannië in 1973, acht jaar na zijn dood, toetrad tot de Europese Economische Gemeenschap.
Het boek gaat niet alleen diep in op de bemoeienissen van Winston Churchill als het gaat om Europa, maar geeft ook een goed beeld van de Engelse politiek. Churchill heeft de eerste aanzet gegeven voor de éénwording van Europa en het is interessant om te zien hoe zich dat heden ten dage ontwikkelt. Churchill had als geen ander in de gaten dat een Verenigd Europa de enige weg was, en is, om een nieuwe oorlog in de toekomst te voorkomen. En wie de toekomst wil begrijpen, zal zich eerst moeten verdiepen in het verleden.
Dit boek is een uitermate actueel en interessant begin om het Europa van toen en nu te doorgronden en te begrijpen. De naam Felix Klos kunnen we maar beter onthouden want als je op je 24ste een historische verantwoorde studie van dit formaat weet te schrijven, dan zijn de verwachtingen voor de toekomst hooggespannen. Hulde voor dit boek!
—
Eerder verschenen op Hebban.nl
