"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Winter

Vrijdag, 20 januari, 2023

Geschreven door: Ali Smith
Artikel door: Jan Koster

En toen was het Kerstmis

[Recensie] Winter is het tweede deel in de vierdelige cyclus van Ali Smith waarin elk deel is vernoemd naar een seizoen. Deze boeken staan los van elkaar, hoewel er wel wat thematische raakvlakken zijn. Het eerste deel, Herfst, is vrij mysterieus. Tegenstellingen zijn niet heel duidelijk, een beetje omfloerst, wat past bij het seizoen met zijn zachte tinten. Dit jaargetijde is qua weer harder, scherper, tegenstellingen zijn groter. Het kan zacht aanvoelen als de lente, het kan ook bitter koud zijn. In dit boek komen beide gevoelstemperaturen aan bod.

Verschillen en toenadering
De winterperiode kent een hoogtepunt/dieptepunt (doorhalen wat niet verlangd wordt), uiteraard is dat Kerstmis. Velen grijpen deze gelegenheid aan om de familie samen te laten komen. Zo ook in Winter. De familie is klein: twee zussen, Sofia en Iris die elkaar al decennia niet hebben ontmoet, en de zoon van Sofia, Art. Deze had een relatie met Charlotte maar die is op de klippen gelopen. Omdat hij dat wil verdoezelen vraagt hij aan een willekeurige jongedame om tegen vergoeding de rol van Charlotte op zich te nemen.

Ze komen bij elkaar in het grote en afgelegen landhuis van Sofia. De manier waarop zij elkaar “verwelkomen” is meer dan bijzonder. Zodra het kleine groepje bij elkaar komt, blijken de tegenstellingen levensgroot. Winter draait aanvankelijk om het uitvergroten daarvan en vervolgens over het overbruggen van de kloof.

Wie is wie?
Om enig beeld te krijgen van de verschillen is het goed om een korte beschrijving van de personages te geven.

Kookboeken Nieuws

Sofia is een gepensioneerde topzakenvrouw die zich heeft teruggetrokken uit de maatschappij. Als zij al eens onder de mensen komt, loopt zij daar vol onbegrip en chagrijn rond. Het liefst zou zij verdwijnen en met de eetstoornis die zij heeft ontwikkeld is zij goed op weg.
Haar zus Iris is van een heel ander slag. Wereldverbeteraar, politiek activiste, bezorgd over de klimaatcrisis, vervuiling en ook actief bezig met de opvang van vluchtelingen in Griekenland. Zij staat nog midden in het leven. Het contrast met haar zus kan haast niet groter zijn. De (non)verbale confrontaties tussen hen zijn om van te smullen!
Art is zachtmoedig, een politieke onbenul die een vaag blog bijhoudt en daarvan leeft.
Dan is daar de vierde persoon, tevens degene met de mooiste rol: Lux heet de jongedame die zich tijdelijk uitgeeft voor Charlotte. Als buitenstaander is zij degene die de meeste empathie toont en een verbindende factor is.

Op zich zijn de karakterverschillen al groot genoeg voor boeiende confrontaties. Als dan ook nog eens de meningen over onder meer Brexit, klimaat en vluchtelingen zo uiteenlopen is er genoeg brandstof voor een vurig samenzijn met de nodige hoog oplopende discussies. Het is Ali Smith wel toevertrouwd om dat op schitterende wijze op papier te krijgen: haar taalgebruik is prachtig!

Bijzonderheden
Daar zijn er nogal wat van. Ik noem er een paar.

Sofia Cleves heeft aan het begin last van haar ogen. Zij ziet een kinderhoofd met een grote bos haar. Na een paar dagen verdwijnt dat langzaam en wordt haar zicht normaal. Zij woont in Chei Bres en laat dat nu zoiets betekenen als huis van het hoofd, de psyche.

Persoonsverwisselingen
Interessant zijn de persoonsverwisselingen. De ex van Art heet Charlotte. Uit wraak heeft zij zijn blog gehackt en plaatst uit zijn naam allerlei onzin waardoor zijn reputatie (als een soort influencer) in korte tijd om zeep is geholpen. Lux doet zich tegen betaling voor als Charlotte en heeft een belangrijke rol. De echte Charlotte heeft daardoor een grote rol in Winter, zonder dat zij zelf aan het woord komt. Een mooi spel!

Er zijn zo wat tegenstellingen en complexiteiten. De zussen hadden als kind een zeer hechte band, maar door hoe hun levens zich hebben ontwikkeld zijn zij tegenpolen geworden.
Art is bezig met een blog over natuur, maar het onderwerp interesseert hem geen zier. Het is hooguit zijn verdienmodel. Wel heeft hij interesse in kunst en de vrijheid daarvan, tegelijk verdient hij aan het beschermen van copyright, het tegengestelde van vrijheid.
Het zijn een paar voorbeelden, Winter zit er vol mee.

Ik ben nu halverwege deze cyclus. Het zijn twee behoorlijk van elkaar verschillende boeken, maar de grootste overeenkomst is wel dat Ali Smith geweldig kan schrijven! Op naar de andere delen.

Eerder verschenen op jkleest

Boeken van deze Auteur:

Meisje ontmoet jongen

Als niet dan zou

Winter

Auteur:
Ali Smith
Categorie(ën):
Literatuur