"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Winterliefde

Dinsdag, 5 januari, 2010

Geschreven door: Carel Donck
Artikel door: Laura Starreveld

Memories

Toen ik klein was weigerde ik ooit een boek te lezen omdat ik de titel ‘stom’ vond. Later zag ik de verfilming van het boek, overigens zonder dat ik dat wist, en ik vond de film geweldig. Jong geleerd is oud gedaan; wijs een boek nooit af op de titel, hoe verleidelijk dat soms ook is. De titel Winterliefde doet denken aan een Bouqetreeksroman, maar dat is in het geval van deze roman van Carel Donck absoluut een misvatting.

Friesland, winter 1950. Jaap, een eenvoudige schipperszoon ontmoet Jitske, een rijke boerendochter en de twee worden op slag verliefd. Als de winter ten einde is moet Jaap Jitske achterlaten. De volgende winter keert Jaap terug naar Friesland en ontmoet hij Jitske weer. De liefde bloeit opnieuw op, maar niet iedereen is daar even blij mee. Jitske en Jaap trekken zich nergens iets van aan en staan op het punt er met z’n tweeën vandoor te gaan, tot een misverstand hen voorgoed uit elkaar drijft.

Vele jaren later gaat bij Jaap in Brazilië de telefoon. Tjeerd, de vroegere ‘rivaal’ van Jaap en nu de man van Jitske, vraagt Jaap naar Friesland te komen. Jitske dementeert en in een poging haar weer voor even gelukkig te maken, en misschien ook een beetje het verleden goed te maken, vraagt Tjeerd Jaap Jitske te bezoeken. Met enige tegenzin reist Jaap af naar Friesland, en, samen met Jitske, naar vroeger.

Twee vroegere geliefden die elkaar weer ontmoeten en het standsverschil dat tussen hen in staat; het zijn geen nieuwe of originele ingrediënten. Wat Winterliefde bijzonder maakt zijn de locatie, een koud en bevroren Friesland in de jaren vijftig, en de passie voor schaatsen van Jaap en Jitske die als een rode draad door hun verhaal loopt. Carel Donck schetst het bevroren Friese landschap, een tegenpool van de warme liefde tussen Jaap en Jitske, beeldend, haast filmisch:

Boekenkrant

‘In de afgelopen dagen had hij de snelle verandering van het landschap gezien en gevoeld. De decemberregens hielden op, de wind draaide, en van de ene op de andere moest je een muts op en een jas aan. De wind nam af, de maan scheen helder, en binnen één nacht vormde zich op het water een vliesje, waar de eenden al overheen liepen.’

Dat de roman zich ontrolt als een film verwondert overigens niet, want Carel Donck is bekend geworden als scenarioschrijver.

Knap ook hoe Donck de ingewikkelde driehoeksverhouding tussen zijn drie hoofdpersonages uit de doeken doet, zonder dat hij de ontknoping te vroeg verraadt. Ondanks het verleden, of misschien juist dankzij, komen Jaap, Tjeerd en Jitske steeds dichter bij elkaar. De aanvankelijke rivaliteit tussen Tjeerd en Jaap lijkt door de toestand van Jitske te smelten, al gaat dat zeker niet van een leien dakje. Maar er is één ding wat hen bindt: hun liefde voor Jitske.

Het verhaal wordt vanuit wisselende perspectieven verteld, waardoor alle puzzelstukjes geleidelijk op hun plaats vallen. Het draagt eveneens bij aan de geloofwaardigheid van de personages; de emoties van zowel Jaap als Tjeerd krijgen volop de ruimte, alsook de ontwikkeling die zich daarin afspeelt. Noemt Jaap Tjeerd in het begin nog denigrerend ‘die vleesklomp’, aan het eind van het boek, nadat Tjeerd ook zijn versie van het verhaal uit de doeken heeft gedaan, accepteert Jaap hem toch min of meer. Donck beschrijft dit alles op passende en ingetogen wijze.

Voor wie zich graag laat meevoeren door de kracht van de liefde is Winterliefde een heerlijke roman om tijdens de koude wintermaanden naast de kachel te lezen. Maar ook voor wie niet zo goed bestand is tegen een vleugje romantiek heeft Winterliefde genoeg te bieden: de passie voor het schaatsen spat van bijna elke bladzijde en daarmee is de roman goed in evenwicht. Ik hoop één ding: dat Winterliefde niet verfilmd wordt. Want het zijn juist de kracht van de verbeelding en de filmische beschrijvingen die deze roman tot veel meer maken dan de titel doet vermoeden. Dát in beeld brengen is eeuwig zonde.


Laat hier je reactie achter:

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Alleen inhoudelijke reacties die gaan over het besproken boek en/of de recensie worden geplaatst.