Gebundelde pareltjes voor fijnproevers
Mary wordt door Ginny gebeld. Ze is bezig met een hulpactie voor Zuid-Amerikaanse kinderen die zonder ouders naar Nederland komen. Mary vertelt dat ze net de zolder heeft opgeruimd en daar een oude tent heeft aangetroffen. Net wanneer ze van plan is deze aan te bieden, zegt Ginny: “Ik dacht: jullie hebben daar zo’n grote lege zolder.” Dit is een typisch verhaal uit X&Y, de bundel ultrakorte verhalen van Franca Treur, bekend van Dorsvloer vol confetti en De woongroep. Ieder verhaal telt een of een paar bladzijden en zoomt in op twee mensen: vrienden, geliefden, familie, collega’s en soms zelfs volstrekte vreemden voor elkaar. Treur gaat dan naar de essentie van de relatie tussen hen, op zoek naar iets wat het particuliere overstijgt.
Wie ultrakorte verhalen schrijft moet een personage kunnen neerzetten in een paar treffende zinnen. Treur kan dat. Over de uiterst passieve Steven schrijft ze bijvoorbeeld: “Over hem is de anekdote bekend dat hij een jaar lang naar school is gestept nadat de ketting van zijn fiets was gegaan.” Daarmee is Steven getypeerd en kunnen we volstrekt begrijpen dat zijn onvrijwillige huisgenote Miranda opgelucht is wanneer ze na drie maanden een andere woonst heeft gevonden.
X&Y is gegroeid uit een opdracht die Treur kreeg van het NRC: of ze eens per week de krant kon afsluiten door op de achterpagina een verhaal te schrijven waar Olivia Ettema dan een tekening bij zou maken. Een aantal van die verhalen staan in het boek, met de tekening erbij, aangevuld met andere die nog niet eerder werden gepubliceerd. Treurs verhalen zijn dus geschreven om op zichzelf te staan, en dat merk je. In feite is dit een boek om iedere dag een verhaaltje uit te lezen om het dan langzaam te laten bezinken. Wanneer je de verhalen achter elkaar leest dreig je ze immers te snel te vergeten en mis je de gebaldheid waarmee Treur ze heeft gecomponeerd. Want soms weet ze een heel leven te vatten in een paar pagina’s, zoals dat van Katy, die na tien jaar nog iedere dag op een bericht van Jacob zit te wachten. Niet omdat ze hem terug wil, maar gewoon om hem af te kunnen wijzen.
Verschenen in De Morgen
