Het hoofd bieden aan de dominantie van de ratio
De eerste zin
“Ik was negen jaar toen ik ontdekte dat ik kon toveren.”
Recensie
Twee verhaallijnen koppelt Peter Terrin in Yucca aan elkaar. Er is Viktor, een oude bekende uit zijn vroegere roman Blanco, die na elf jaar opsluiting wegens doodslag de gevangenis uitstapt en in gaarkeuken Yucca aan de slag gaat als bezorger. En er is performance-kunstenares Renée, die we ons nog herinneren uit Post Mortem, die haar levensverhaal inspreekt in een dictafoon voor haar vijfjarige zoontje Willem. Heel lang lopen hun verhalen naast elkaar, tot ze door een clown en een kogel uiteindelijk toch met elkaar te maken blijken te hebben in een magistraal gecomponeerde finale.
Op geheimzinnig-voorgeprogrammeerde wijze komt Victor in een vrij nihilistische omgeving terecht vol gewillige vrouwen, maar zijn Helena, die vermoord werd tijdens een carjacking, kan hij niet vergeten. Renée heeft fortuin gemaakt met een voorstelling gebaseerd op haar eigen herseninfarct. Kunst en leven lijken voor haar steeds meer in elkaar over te vloeien, met de performance blanco als hoogtepunt, waarbij vrijwilligers een implantaat krijgen waardoor ze zich niet langer om hun eigen activiteiten hoeven te bekommeren. Die worden door Renée geregeld.
Yucca zit boordevol ideeën over verleden en toekomst, maar kan niet tippen aan de zuivere vertelkracht van Terrins vorige roman Monte Carlo. Dat boek was scherp, iedere zin een stiletto, terwijl Yucca mollig is en al te veel ballast meetorst. Als u dan toch een messenmetafoor wil: een broodmes, zoiets.Drie vragen aan Peter Terrin
In Yucca breng je twee personages uit eerdere romans weer tot leven. Een van hen is bovendien gebaseerd op je eigen dochter. Was dat geen gewaagde onderneming?
Terrin: “Ik wou iets nieuws doen met mijn twee dierbaarste personages: Viktor uit Blanco, die na elf jaar gevangenis een nieuw leven moet beginnen, en Renée uit Post Mortem die zich na haar ontwaken na het herseninfarct voor eenzelfde opdracht geplaatst ziet. Viktor is een soort vreemdeling die op zoek gaat naar wie hij is. Ben ik nog een vader wanneer ik geen zoon meer heb, is zijn vraag. Ook Renée moet door haar beperking alles opnieuw leren. In feite gold dat ook voor mij. Ik wou iets anders doen na Monte Carlo. Ik wou weten hoeveel schrijvers er nog in mij zaten. Daarom wou ik deze keer minder nadenken, en mijn personages volgen in plaats van hen te sturen. Ik wou zo snel mogelijk schrijven om mijn gedachten voor te blijven. Verbazingwekkend genoeg is dat ook een thema van het boek geworden: het hoofd bieden aan de dominantie van rede en ratio.”
Zoals een van de personages zegt: “Weet je wat soms moeilijker is dan een verklaring vinden? Niet naar een verklaring zoeken.”
Terrin: “Voor mij is dat misschien wel de kern van het boek. Onlangs zag ik een reportage over David Lynch waarin hij zei dat hij nooit psychologische verklaringen geeft bij zijn films omdat ze daardoor vernietigd worden. Mensen moeten waarnemen met hun instinct, zei hij, en daarover gaat het ook in Yucca. De kennis aan de oppervlakte van de feiten, de overdaad aan data, de dictatuur van de apps die ons gezonder en sneller en interessanter moeten maken, daar draait het niet om. Maar wel om het diepere weten, het instinct, een weten dat tegelijkertijd hoofd en hart is. En dat is niet makkelijk. Je overgeven aan je instinct vergt durf. Een blind geloof.”
“Alles begint en eindigt met het geloof in wat we onszelf vertellen,” zoals je schrijft?
Terrin: “Onze dochter Renée is nu twaalf. Zoals alle ouders proberen we ons voor te stellen wat er later van haar zal worden, hoe ze zal leven als tiener en volwassene. Door haar beperking zijn we nog meer benieuwd en hopen het beste. Mij leek het aannemelijk dat haar spelen en imiteren als vanzelf in kunst zal uitmonden. In het boek wordt Renée beroemd met de performance De ommekeer in het leven van Beer waarin ze met haar beperkte motoriek haar hersenoperatie uitvoert op haar teddybeer. Hoe pijnlijk het ook was, dat was wat wij zagen, hoe onze dochter telkens opnieuw haar verleden ensceneerde en herbeleefde om het betekenis te geven. Het zou me niet verbazen als kunst haar passie wordt, ik geloof wat ik mijzelf vertel.”
—
Eerder verschenen in Knack
