"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zelfportret

Zondag, 27 februari, 2022

Geschreven door: Felix Huygens, Nick Muller
Artikel door: Evert van der Veen

Pittige vragen – verrassende antwoorden

[Recensie] De rubriek Zelfportret bestaat sinds 1997 in HP/De Tijd en is de best gelezen rubriek van dit blad. Er zijn inmiddels 850 wekelijkse aflevering verschenen. Uitgangspunt is de questionnaire van Marcel Proust, de Franse schrijver die leefde van 1871 tot en met 1922. Gesprekken van drie uur worden kernachtig samengevat en gepubliceerd.

Voor dit boek

Tamelijk onthutsend is het antwoord van zanger Henk Westbroek op de vraag wat hij als zijn grootste mislukking beschouwt: “Mijn leven, eigenlijk. Ik heb zoveel niet gedaan wat ik wel had willen doen…”

Het boek opent met Albert Heijn, die in maart 1997 wordt geïnterviewd. Opvallend is zijn mystieke ervaring: hij droomde in de nacht van 10 mei 1940 dat er Duitse soldaten in het station van Zaandam waren. Dries van Agt beantwoordt de vraag naar een mystieke ervaring met “intense herinneringen aan de rituele luister van liturgische vieringen, zoals die op de dagen voorafgaand aan Pasen. Maar het aangrijpendst zijn voor mij de paasvieringen geweest die ik heb meegemaakt op de berg Athos en in een orthodox klooster in Rusland”.

Dans Magazine

Nogal onverwacht is waarschijnlijk het antwoord van Andries Knevel over geluk: “Samen met mijn vrouw in kamer 113 van Hotel New York in Rotterdam over de Maas uitkijken”. Gezien zijn vaak stevige religieuze opvattingen is dit een opmerkelijk aardse definitie van geluk. Hij heeft wel zelfkennis want de vraag welk leed hij anderen heeft berokkend, beantwoordt hij met: “Mijn tong is te scherp”.

Maarten van Rossem kennen we als een brommerige, onderuit gezakte man op tv die vaak onverwacht en soms ook wel cynisch uit de hoek kan komen. Opmerkelijk zachtaardig is zijn reactie op de vraag naar geluk: “Het geluid van spelende kinderen op een zonnige ochtend. De eerste merel in het voorjaar. Met de kinderen badmintonnen op straat”.

Opvallend is de reactie van regisseur Paul Verhoeven die Igor Stravinsky en Jezus als zijn helden beschouwt. De meeste gesprekspartners hebben weinig tot niets met religie en dat past wel in onze huidige geseculariseerde samenleving. De vraag naar bidden wordt door velen afwijzend beantwoord maar Arnon Grunberg zegt: “Ik doe niet anders”. Youp van ’t Hek zegt ook ja maar geeft daar tegelijk een hem typerende beperking aan: “Maar ik heb een eigen god geschapen die niemand heeft. Een god met één gelovige. Dus ik bepaal de regels. Je zou ook kunnen zeggen dat ik mijn eigen god ben”.

Zelfportret is een eigentijdse spiegel van hedendaagse mensen en vertolkt hun gevoelens en gedachten die iets zeggen over de tijdgeest en opvattingen over tal van zaken in onze moderne samenleving.

Felix Huygens is eindredacteur van HP/De Tijd en Nick Muller is freelance journalist.

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles