"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Zoals het leven komt

Maandag, 25 oktober, 2021

Geschreven door: Michelle Visser
Artikel door: Jeannie Bertens

Een verhaal vol ontberingen

[Recensie] Anna en Herman Leeflang wonen bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog samen met hun dochtertje Vera in Enschede. Ze runnen een kruidenierswinkeltje en hebben daar hun handen aan vol. Gelukkig komt de jongere zus van Anna, Trijntje een handje meehelpen in dit drukke huishouden.

De oorlog brengt veel ellende voor dit gezin met zich mee. Eerst verdwijnen de Joodse buren, niemand weet waar ze heen gegaan zijn. De Duitsers komen werkkrachten tekort en ze voeren de Arbeitseinsatz in. Broer Bram komt ongewild in de problemen wanneer hij als leerjongen van de Stork-fabrieken bij een wilde staking betrokken wordt. De stakende mannen worden keihard aangepakt.

Dan vallen er ook bommen op Enschede en helaas wordt ook het ouderlijk huis van Anna daardoor verwoest. Haar ouders en jongere broertje Hans vinden daarbij de dood. En tot overmaat van ramp wordt Herman bij een razzia op straat opgepakt en naar Duitsland gestuurd om te gaan werken. Anna staat er dan alleen voor in de kruidenierswinkel. Het voedsel wordt schaarser en gaat op de bon. Anna neemt het leven zoals het komt, ze zet haar schouders eronder en weet voor Vera en Trijntje een warme en zo veilig mogelijke sfeer te creëren. Als Arnold, de ondergedoken vriend van Trijntje, een nieuw schuiladres nodig heeft, neemt ze, ondanks de risico’s, hem ook in huis.

De oorlog wordt steeds grimmiger, na verloop van tijd krijgt Anna geen enkel levensteken van Herman meer. Ze vermoedt dat hij bij de belegering van Berlijn, omgekomen is. De bevrijding dient zich aan, Trijntje en Arnold reizen snel af naar Limburg, naar de ouders van Arnold. Anna blijft verdrietig en eenzaam achter. Wat zou er met Herman gebeurd zijn? De Canadese soldaten moeten ingekwartierd worden bij de burgers in Enschede en ook bij Anna klopt een soldaat aan. En op een avond gebeurt het ondenkbare… En deze misstap van Anna blijft helaas niet zonder gevolgen. Maar Anna zet door, ze recht haar rug en zorgt voor haar gezinnetje dat in 1946 wordt uitgebreid met de geboorte van dochtertje Marlies. Over het lot van Herman is dan nog steeds niets bekend.

Boekenkrant

Ruim zestig jaar later neemt Marlies afscheid van haar moeder Trijntje. Op haar sterfbed fluistert haar moeder haar iets toe. Ze heeft van Marlies gehouden alsof het haar eigen dochter was. Maar Marlies was toch de dochter van Trijntje en Arnold? Hun enige kind? Marlies is helemaal in de war, ze gaat op zoek naar antwoorden en vindt die uiteindelijk bij Bram, de broer van Anna en Trijntje. Hij vertelt haar de waarheid zoals die bij hem bekend is. Herman is na tweeënhalf jaar toch uit de oorlog teruggekeerd maar kon in Nederland niet meer wennen. De familie Leeflang is daardoor naar Australië geëmigreerd en door omstandigheden kon Marlies niet mee. Het contact tussen Anna in Australië en zus Trijntje en broer Bram is sindsdien verwaterd. Bram heeft geen adressen meer. Marlies gaat op onderzoek uit. Samen met hartsvriendin Renate gaat ze Down Under om te proberen te achterhalen wat er met haar familieleden is gebeurd.

Het leven van de naoorlogse emigranten in Australië was niet makkelijk. Ze verlieten huis en haard voor een ongewis avontuur. De vrouwen hadden zich maar te schikken naar de plannen van hun echtgenoten. Zo ook Anna die helemaal niet weg wilde uit Enschede en die al helemaal geen afscheid wilde nemen van Marliesje. En toch moest. Een verhaal vol ontberingen, eerst in het opvangkamp, later in het mijnwerkersdorp. De auteur laat Marlies het verhaal van Anna ontdekken via een boeiende reis. Ze heeft niet veel aanknopingspunten maar het lot helpt hier en daar een handje. Ze komt langzaam maar zeker dichter in de buurt van haar verwanten. Maar zitten die, na zoveel jaren, daar wel op te wachten?

Een mooi en ontroerend boek. Emigreren lijkt vaak aantrekkelijk maar het brengt ook heel veel ellende met zich mee. De auteur brengt die ellende gedoseerd en reëel, ze geeft een mooi beeld, zonder oordeel, over het leven van de emigranten. De kinderen pasten zich snel aan, werden echte Aussies maar de ouderen en met name de vrouwen, hadden er veel meer moeite mee en voelden zich nergens meer écht thuis. Een prima boek, goed geschreven, vlot te lezen. Vier sterren.

Eerder verschenen op Perfecte Buren

Boeken van deze Auteur: