De geur van citroenen
[Recensie] We staan er niet vaak bij stil, maar zelfs op dit moment zijn er overal ter wereld oorlogen. Over de oorlog tussen Oekraïne en Rusland horen we dagelijks wat in het nieuws, maar over de oorlog in Syrië is het vaak verrassend stil. Toch duurt deze oorlog al elf jaar en zijn er inmiddels miljoenen mensen gevlucht. Zoulfa Katouh brengt met Zolang de citroenbomen bloeien de oorlog van Syrië naar lezers over de hele wereld. Ze laat je door dit fictieve verhaal zien wat het met de hoop en liefde van iemand doet.
Syrische roots
De achttienjarige Salama Kassab woont in Homs, Syrië. Daar studeerde ze farmacie totdat de revolutie begon. Inmiddels is de oorlog al een paar maanden aan de gang. Salama werkt nu als vrijwilliger in het ziekenhuis, waar ze veel meer moet doen dan waar ze voor opgeleid is. Aan de ene kant wil ze niets liever dan weg van haar verschrikkelijke nachtmerries, maar aan de andere kant wil ze blijven en vechten voor Syrië.
Zoulfa Katouh is een Canadese auteur met roots in Syrië en ze is woonachtig in Zwitserland, waar ze haar master Farmacie aan het afronden is. Haar inspiratie haalt ze uit de natuur die gemaakt is door Studio Ghibli. Verder houdt ze van wandelen in het bos, koekjes bakken, ijskoffie en BTS. Met Zolang de citroenbomen bloeien schreef ze haar debuut.
De verschrikkingen van een oorlog
Tijdens het lezen van dit boek krijg je een beeld van de oorlog, maar toch kan je nooit helemaal weten hoe het echt is, omdat je er niet bij bent geweest. Je zal het nooit ervaren zoals de mensen in Syrië het hebben ervaren. Als lezer krijg je slechts een glimp van hoe verschrikkelijk het moet zijn. Als het dan ook over een basisschool gaat en de kinderen allemaal geraakt zijn door granaatscherven, realiseer je je hoeveel onschuldige slachtoffers oorlogen maken. Er wordt daarbij verteld over een zesjarig jongetje die op sterven ligt en die rustig vraagt of hij naar de hemel gaat. Dat is hartverscheurend.
De oorlog en alles wat Salama in het ziekenhuis meemaakt zorgen ervoor dat ze lijdt aan PTSS. Ze heeft ook last van waanbeelden, waardoor ze bezoekjes krijgt van Khawf. Eigenlijk is hij haar onderbewustzijn. Hij draagt haar soms op wat ze moet doen anders laat hij haar verschrikkelijke beelden zien, bijvoorbeeld van toen haar moeder overleed.
Salama wordt getergd door de vraag of ze moet blijven of dat ze moet vluchten. In haar hoofd wil ze het beste voor Layla, haar zwangere schoonzus. Dat heeft ze namelijk beloofd aan haar broer Hamza. De rest van haar familie is al omgekomen of gevangen genomen. Toch wil je ze ook blijven; wie moet er anders voor de gewonden in het ziekenhuis zorgen en wie blijft er om te vechten voor Syrië?
Hoop en liefde
En dan heb je nog Kenan, waar Salama aan gekoppeld bleek te zijn voordat de revolutie begon. Zij komen elkaar door omstandigheden tegen en ontdekken wat had kunnen zijn, een ‘misschienleven’. Kenan wil helemaal niet weg uit Syrië, hij wil op zijn eigen manier strijden voor zijn land door alles te filmen en dit aan de wereld te laten zien. Katouh laat hiermee zien dat Syriërs heel veel vaderlandsliefde hebben. Daar hebben ze hun leven voor over. Als Moslims geloven ze ook sterk in het lot. Dat ze er alles aan doen om te overleven, maar dat het lot uiteindelijk toch hun leven bepaald.
Een moment waarop het lastig is om het verhaal te geloven is als ze naar een protest gaan. Salama en Kenan hebben allebei geliefden die hun nog nodig hebben om te kunnen vluchten uit de gewelddadige stad. Ze weten dat het bij de protesten bijna altijd misgaat en toch gaan ze erheen. Waarom ze op dat moment hun leven riskeren, is moeilijk om te begrijpen.
Zolang de citroenbomen bloeien laat zien wat de oorlog in Syrië met iemand kan doen. Hoe hoop, liefde en geluk nog steeds hun weg proberen te vinden tussen de brokstukken van een oorlog, die nog steeds niet afgelopen is.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
