Als vrijwilligster de oorlog in
[Recensie] “Mila staat tussen een twintigtal vrouwen. Ze zijn allen hetzelfde gekleed, in witte verpleegstersuniformen van het Rode Kruis”. Zo begint het verhaal van kleinzoon David Meijer. Een verhaal over zijn oma Mila Herman. De vrouwen staan op het vliegveld van Bandoeng en kennen elkaar niet. De plaats van bestemming wordt niet bekend gemaakt. Wel horen de vrouwen dat op de plaats van bestemming oorlogsactiviteiten worden verwacht.
Hoe Japan oprukt
Tijdens de vlucht proberen de vrouwen te achterhalen welke richting ze worden gevlogen. Met een kaartje kunnen we hun bevindingen volgen. De gedachten van Mila gaan naar de situatie waarin zij zich momenteel bevinden, de oorlog. We lezen dat in de Pacific de spanningen al jaren broeien, waarbij Japan een centrale rol speelt. Heel interessant beschrijft Meier kort de gedachtegang van de Japanners. Misschien een geschiedenis die niet voor alle lezers bekend is.
Meijer gaat ook in op de noodzaak van Japan om aardolie te vergaren. “De Japanners hadden veel olie nodig om hun industrie en legers gaande te houden. Maar in eigen land waren er vrijwel geen oliebronnen”. Nadat de onderhandelingen over olieleveranties aan Japan van Amerikanen, Britten en Nederlanders vastliepen, trokken de laatste drie landen zich terug. De Japanners zouden wel inbinden. De aanval op Pearl Harbor volgde snel daarna. Als bondgenoot van Amerika verklaarde Nederland de oorlog aan Japan.
Tarakan
Mila en de andere vrouwen hebben gereageerd op een oproep van het Rode Kruis om als vrijwilligster te gaan helpen. In het vliegtuig praten de vrouwen over hun verwachting van de gebeurtenissen. Daarbij proef je de veronderstelling dat ze weer snel terug kunnen naar Java.
De vrouwen bereiken uiteindelijk hun eindbestemming, Tarakan, waarbij een van de vrouwen zich laat ontvallen: “Dat vieze olie-eiland?”
De inleiding van het boek over de geschiedenis van Japan draagt bij aan het begrip waarom Tarakan zo belangrijk is voor de Japanners. Het is een onherbergzame plaats maar er zijn daar Nederlanders gestationeerd om de waardevolle olie op te pompen.
In het begin van de aankomst op Tarakan is het voor de vrouwen een soort kennismaking met de leefomstandigheden en de mensen die daar geplaatst zijn. Al snel leef je mee met de spanningen en de onzekerheden die de mensen daar ondergaan.
Opmars van de Japanners
De beschrijving van het oorlogsgeweld, de angst en de aanval van de Japanners grijpen je als lezer aan. Zeker hoe de vrouwen tussen de Japanners hun zwaargewonden moeten verzorgen. Tijd om de omgekomen mensen te begraven krijgen ze ook niet, de aanvallers willen dat er snel gehandeld wordt. De onmacht om te zorgen voor de gewonden is aangrijpend om te lezen. Het is alsof Meijer met de beschrijvingen van de oorlogsomstandigheden extra wil aantonen wat zijn oma en de andere verzorgenden doormaken.
Aangrijpend
Dat maakt dit boek tot een aangrijpend relaas. Het moet voor kleinzoon David Meijer best wel heftig geweest zijn om situaties waarin zijn oma heeft verkeerd te beschrijven. Alleen al het aanleren van het wachtwoord Peningki wanneer je iets hoort, dat de ander weet dat de situatie veilig is. De bombardementen, uit de schuilkelders moeten kruipen zieken meenemen, de verzorging van de oorlogsslachtoffers, omgekomen bekenden te zien.
Op de achterflap van het boek is te lezen dat Meijer het boek heeft geschreven gebaseerd op jarenlang onderzoek. Met Zusters van Tarakan heeft Meijer het persoonlijke verhaal van zijn oma Mila Herman weergegeven met zijn kijk op de gebeurtenissen. Mooi dat Meijer in zijn nawoord ook aandacht geeft aan de tijd na de oorlog.
Leesfragment
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
