Voor Annemijn Ghislaine Dobbelaer
[Column] Dit stukje typ ik een uur nadat het bericht binnenkwam dat onze jongste haar eindexamen voor het Gymnasium heeft gehaald. We hoeven nooit meer naar school, al onze vier kinderen hebben nu een diploma op zak. En de jongste gaat naar Maastricht, naar de universiteit om daar gezondheidswetenschappen te studeren. Vreugde in huize Dobbelaer. Toch zijn er gemengde gevoelens. Want wat staat onze jeugd te wachten? En dat geldt niet voor de jongeren die nu gaan studeren, maar dat geldt ook voor jonge mensen die pak hem beet de afgelopen 20 jaar volwassen werden, gingen studeren en nu op de arbeidsmarkt terecht komen of al werken. Als werkgever in diverse mediabedrijven hebben we veel jonge mensen dienst. En ik zie een ontwikkeling die zorgen baart. Ik zie een afname van levensgeluk bij jonge mensen. Ik zie twintigers die bij hun eerste baan burn-out raken, die niet weten of ze de juiste keuze hebben gemaakt, met hun studie én carrière, maar die tegelijkertijd torenhoge studieschulden hebben. Ik zie jonge mensen worstelen met relaties, met keuzes die ze in hun privéleven moeten of willen maken. En als ik praat over huisvesting worden ze al helemaal depressief. Er is nauwelijks aan goede en betaalbare woningen te komen. Veel jongeren komen tegenwoordig uit gebroken gezinnen, zijn kind van de rekening van een vechtscheiding en andere ellende uit hun jeugd. Je kunt alles van de generatie van mijn ouders zeggen, nu tachtigers en negentigers, maar zij stonden klaar voor hun kinderen. Mijn generatie heeft er een puinhoop van gemaakt moet ik concluderen als ik de vele verdrietige verhalen hoor. En vlak daarnaast niet uit wat een schade het uitreiken van al die rugzakjes (syndromen, ziekten, psychische aandoeningen) bij jonge mensen veroorzaakt. Wij konden zorgeloos druk of juist heel stil zijn, super gefocust of juist overgevoelig. Nu sleep je je hele leven een stempel mee.
Dan zijn er op geopolitiek niveau immense vraagstukken, die zorgelijk zijn. Overal verliest de democratie terrein, nare populisten grijpen de macht, vrouwenrechten worden teruggedrongen en de opwarming van de aarde maakt nadenken over de toekomst alleen nog somberder. En dan heb ik het nog niet over de grote invloed die corona had op met name jonge mensen of over de oorlog in Oekraïne en wat ons daarmee nog verder te wachten staat. De jeugd heeft de toekomst, dachten we altijd, zeiden we altijd. Maar is dat nog zo?
Millennial schrijvers
Hoe zit dat bij schrijvers uit deze generatie? Want schrijvers zijn immers de stem van een generatie. Zij verwoorden wat er leeft bij hun leeftijdsgenoten. Ik las als jurylid van een literaire prijs in januari en februari een groot aantal boeken van millennial schrijvers, mensen van ergens tussen de twintig en veertig, mensen die twintig tot veertig jaar jonger zijn dan ikzelf. Ik werd er niet vrolijk van. Ik zag eenzelfde verdriet in deze boeken waarover ik op kantoor hoor. Over narcistische ouders die hun kinderen verwaarloosden, over hoofdpersonen met nare ziektes of ‘afwijkingen’, over twijfel of de protagonisten wel vat op het leven kunnen krijgen, vat op de liefde, op hun gender, op vriendschappen, op hun carrière. Wat ook opvalt is dat ik de grote problematiek (geopolitiek, opwarming van de aarde, opkomende nationalisme) niet in deze boeken tegenkwam. En ook hier zijn de schrijvers de stem van een generatie. Ik hoor vaak van de jeugdigen om mee heen “ik kan er niets aan doen,” of “ik heb nu even genoeg aan mijn eigen problemen.” Zou dat voor millennial schrijvers ook gelden?
Toch zag ik een lichtpuntje in deze romans. Ik schreef dat ik niet vrolijk werd van deze boeken, maar dat klopt niet helemaal. De kwaliteit sprak me juist wel zeer aan, als literaire uiting of experiment waren de meeste boeken meer dan geslaagd. Wat een talent en creativiteit. Hoop voor de literatuur? Ja, die heb ik wel. En dat zie ik bij de jongeren die ik verder tegenkom ook. Er is zoveel talent. Jongeren van in de twintig kun je niets meer wijs maken, ze weten zoveel meer dan toen ik en mijn generatiegenoten jong waren. Ze hebben dingen zoveel beter door, dat is mogelijk slecht voor hun levensgeluk voor dit moment, maar ze komen wel met prachtige ideeën en oplossingen. Talent en creativiteit van deze generatie gaan de wereld redden. Let op mijn woorden. En nu: champagne. Proost Annemijn.
—
Voor het eerst gepubliceerd in Bazarow Magazine
Tijdens de volgende Bazarow.LIVE (16-6) praten we tijdens De Kwestie over de bekentenisliteratuur die wordt geschreven door de auteurs van de millennial generatie. Waarin wijkt hun autofictie af van die van vorige generatie en welke pijn gaat er schuil achter hun verhalen? Liliane Waanders en Roeland Dobbelaer praten hierover met universitair docent en onderzoeker moderne Nederlandse letterkunde Sven Vitse – één van de auteurs van Affectieve crisis, literair herstel: de romans van de millennialgeneratie – en auteur Michiel Cox (1989) – schrijver van twee romans: Messias van niks en Herinneringen aan het levenloze. Een vraag voor deze sprekers? Stuur een mail naar info@bazarow.com.
Kijk hier voor meer informatie en het gehele programma.