Marc Schoorls brutale vrijplaats
[Column] Ik ben een God in het diepst van mijn gedachten: die prachtregel van Kloos kennen we allemaal wel en waarschijnlijk menen heel veel schrijvers dat die zonder meer op hem of haar van toepassing is. Maar als die God het laat afweten, dan zit je mooi met de gebakken peren. Dan is het gesteld als in een andere geweldige versregel, een van de dichter Adwaita oftewel J.A. dèr Mouw: ik ben Brahman maar we zitten zonder meid. Wat een grap! Een van de leukste dichtregels die er zijn wat mij betreft – met de aantekening dat dichtregels natuurlijk helemaal niet leuk hóéven te zijn.
Alles moet maar leuk zijn: waar komt dàt toch vandaan? Vermoedelijk omdat er steeds minder leuks is. En dan nog: leuk is net zo oppervlakkig als jeuk. Intussen groeien de zorgen, we weten er allemaal van, de crisissen rijgen zich aaneen en we tuimelen naar beneden… in een rattenhol. Alice in crisis. Er is een paradigma-ramp gaande van hier tot ginder en de verwarring is daar en alom.
God gezonden als we dachten te zijn zitten we intussen maar mooi zonder meid. Een waarheid in al haar onverkwikkelijkheid. De muze is zoek en waar die te vinden? Waar is die gratie Gods? Och toch, we leven in een schimmenrijk en we weten het. We voelen het ook echt zo. Het vagevuur smeult in ons. En zo kom je dan weer uit bij het innerlijk.
Een schrijver moet in die God binnen van hem, oftewel in zichzelf kunnen geloven om überhaupt tot iets te kunnen komen. Dat geldt ook voor andere kunstenaars en bij uitbreiding zelfs voor iedereen. Je moet je aan je haren uit het moeras van de impasse trekken, wat eigenlijk niet te doen is. Maar zonder zelfovertuiging is er geen beginnen aan. Nergens an. Het zijn vreselijke uren en het kan dagen, ja, máánden aanhouden. (In het geval van Kloos bijna zijn hele volwassen leven.)
Je goddeloos weten is een frustrerende sensatie. Pijnlijk als de waarheid kan zijn en, vrees ik, is. Wat kan een pennenlikker doen? Een hopelijk verkwikkend hazenslaapje? Iets van een ander lezen? Een wandelingetje anders? Als dat allemaal tot niets leidt (wat vaak zo is), dan zit er niks anders op dan zich vast te bijten in het bureaublad, jezelf een dwangorder opleggen en de vingers in de aanslag houden, als aan het front van een loopgravenoorlog. Je met hand en tand verzetten.
Ja, je zal jezelf moeten forceren. Zo ben ik ook aan deze column begonnen en ik ben blij dat ik het tot hier geschopt heb. War is over. Voor nu en hier dan even. Elders staat de wereld in brand, als vanouds maar erger dan ooit. Leve de poëzie!
—
Marc Schoorl (Wassenaar 1962) is de auteur van onder meer de romancyclus Autobiografie van een romanpersonage. Deel 1 is Zes broers en een zus dat in december 2020 verscheen. Het werd deels als feuilleton gepubliceerd op Bazarow.com. Deel 2, Zo Vader, zo zoon, is sinds 2021 verkrijgbaar en deel 3, O moeder, zei de zoon (en hij liep de zee in) verschijnt binnenkort. Hij publiceerde het eerste & enige Nederlandstalige boek over Joy Division, een kritische hagiografie over Willem Frederik Hermans en een monografie over aforismen (Veelzeggende zinnen). Schoorl schreef voor De Groene Amsterdammer, Vrij Nederland en andere bladen over literatuur en aanverwante zaken. In zijn zondagse column op Bazarow doet hij verslag van zijn schrijversleven en volgt hij kritisch het literaire wel en wee in Nederland.