Marc Schoorls brutale vrijplaats
[Column] Onderbuikgevoelens, dat zijn de meest irrationele en dus voer voor psychologen en materiaal voor schrijvers en kunstenaars. Beroemd is de Amsterdamse straatscène in de roman I.M. waarin Connie Palmen en Ischa Meijer elkaar tegenkomen en het van de weeromstuit in hun broek doen. Het zou echt gebeurd zijn, maar Herman Pleij geloofde er geen barst van. Ikke wel. Het is raar maar waar, denk ik, en vooral hilarisch. De literatuur is vergeven van de – laat ik het beestje bij zijn zondagse naam noemen – fecaliën. Gerrit Komrij, 5 juli aanstaande ook alweer 10 jaar dood en nog steeds node gemist, stelde er een heuse encyclopedie over samen: Kakafonie, een heerlijk boek van ruim 300 pagina’s culianalia, bij stukjes en beetjes te consumeren en te verteren.
Ik miste er één fenomeen in. Maar misschien heb ik daar overheen gelezen, wat ik me eerlijk gezegd niet kan voorstellen omdat het laat ik zeggen nogal particulier is. Tenminste, dat dacht ik. Ja, beschaamd dacht ik dat ik de enige was. Maar nee. “Wist u dat ik heel erg last heb van dwangneuroses?” liet de schrijver Lammert Voos weten op Facebook. “Altijd als ik een boekenwinkel of bibliotheek betreed krijg ik een schier onbedwingbare drang tot poepen.”
Dat heb ik nou ook! En dus bepaald niet als enige. Want er waren er wel meer die zich in dit fenomeen herkende, zag ik bij de reacties. Gelukkig maar. Ik dacht al dat ik al te particulier was, oftewel gek.
Bij mij begon het toen ik nog geen twintig was. Zodra ik in de bieb van Wassenaar rondkeek werd ik overvallen door een soort paniek: al die boeken! Hoe ging ik die verhapstukken? En hup: aandrang. Het maakte zo’n bezoek aan de bieb een stuk minder aangenaam. Lastig zelfs.
Het was een vorm van stress. Want ik moest ze, al die boeken, stuk-voor-stuk op z’n minst één keer door mijn handen laten gaan. En dat was dan het makkelijkste deel, het minst tijdrovende. Want veel van die boeken wou ik echt tot me nemen, van kaft tot kaft, wat ietwat vroom klinkt of zelfs als een aberratie, maar dat was ook zo. Mijn leeshonger was groot, om niet te zeggen ziekelijk. In de loop der tijd heb ik een eigen collectie opgebouwd en ben ik wel wat genezen van die leesdwangneurose.
De bieb was voor mij gewijde grond, een kerk of liever gezegd: een tempel. En toen ik het me permitteren kon, kreeg ik gelijke ervaringen met de boekhandel. Vooral met de grotere, moet ik zeggen. Ik dwaal graag door zo’n winkel, dromend van wijsheid, poëzie en meer van dat fraais – en intussen zekere gevoelens onderdrukkend. Het heeft iets van het hachelijke menselijk lot.
Het leven kan er zo mooi en aantrekkelijke uitzien, nietwaar? Zeker des zomers met mooi weer en volle terrassen met genietende mensen. Ik zie dat wolkeloze graag. Ik kan er zelfs plaatsvervangend van genieten. Doe maar en geniet! denk ik dan. Maar tegenwoordig met een zekere pijn in de buik. Vanwege u weet wel: vul maar in. Dat is misschien wel wat overdreven, maar mensen die overal schijt aan hebben, ja, die zijn pas erg.
—
Van Marc Schoorl (Wassenaar, 1962) verschenen in onder meer De Gids, Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer literaire artikelen en beschouwingen. De laatste tien jaar werkte hij vooral aan zijn ‘grote trilogie’ Autobiografie van een romanpersonage. Deel 1 is Zes broers en een zus dat in december 2020 verscheen. Het werd deels als feuilleton gepubliceerd op Bazarow.com.
Deel 2, Zo Vader, zo zoon, is sinds vorig jaar juli verkrijgbaar en deel 3 verschijnt binnenkort. Eind augustus 2021 verscheen Glas in lood, 100 jaar W.F. Hermans.