"Ik heb altijd gedacht dat het Paradijs een soort bibliotheek zou zijn" - Jorge Luis Borges

Winnaars Nederlandse Thrillerprijzen bekend: Schaduwprijs schokkend niet uitgereikt

donderdag, 25 mei 2023

[Reportage] Het is donderdagmiddag 25 mei. Vandaag worden voor de Avond van het Spannende boek in Bibliotheek Utrecht op het Neude de winnaars van Nederlandse Thrillerprijzen bekendgemaakt. Bazarow is aanwezig bij het feestelijke moment en beschrijft hoe de avond verloopt én natuurlijk het antwoord op de grote vraag: wie zijn de winnaars van de Hebban Thrillerprijs, de NBD Biblion Gouden Strop en de Schaduwprijs van 2023?

Ik loop bibliotheek Neude in en kijk zoekend naar de plek waar de uitreiking plaats gaat vinden. Ik volg de bordjes naar de tweede etage en stap het theater in. Vooraan zie ik auteurs met een drankje in hun hand druk heen en weer lopen. Om de paar minuten klinkt er een enthousiast geluid als mensen elkaar herkennen en kort bijkletsen. Tegen vier uur gaan de feestelijk geklede genomineerden zitten en start de avond. 

Om stipt 16:00 uur wordt een spannend muziekje ingezet en loopt Jaap Jongbloed, Nederlands televisiepresentator (AVROTROS) naar voren. Hij maakt het publiek warm met een aantal thriller-gerelateerde grapjes en begint de avond. Het licht wordt gedimd terwijl Jongbloed een spannend stuk voorleest. De zaal krijgt de vraag wie het heeft geschreven. “Chat!!” roept iemand uit het publiek, en de persoon krijgt gelijk, Chat GPT schreef het stuk. Het onderwerp wordt later de avond weer naar boven gehaald.

Schaduwprijs 2023 niet uitgereikt
Na de aankondiging van gastvrouw Lieke Timmermans, die vertelt hoe ze van muziek weer terug naar boeken is gegaan, komt juryvoorzitter Pauline Slot naar voren om de Schaduwprijs aan te kondigen. Een onheilspellende melodie wordt opgezet waarbij de zaal lacht. “Nou dat muziekje blijkt passend, want ik heb een spannende mededeling over Schaduwprijs,” vertelt Slot. De zaal wordt stil. “Het aanbod was dit jaar beperkt, van de 39 inzendingen waren er maar drie inzendingen een debuut. Daarom,” stelt Slot,” wordt de prijs dit jaar niet uitgereikt.” Door de zaal gaat een lichte shock en er klinken rumoerige geluiden. “Vorig jaar waren er zes debuten onder de inzendingen,” vervolgt Slot. “Als deze trend zo doorgaat, zitten we volgend jaar op nul. Daarom namens de jury de oproep om op zoek te gaan naar talenten en schuw originaliteit daarbij niet.”

Jongbloed neemt het over. “Een trieste mededeling inderdaad, maar het moest helaas gebeuren. Gelukkig,” zegt hij grappend, “wordt De Gouden strop wél uitgereikt vandaag.” Er wordt doorgegaan naar de Hebban Thrillerprijs. Als eerst krijgen we een filmpje te zien van Anya Niewierra, vorige winnaar van de prijs met haar roman De Camino. “Helaas kan ik er niet bij zijn vanavond,” vertelt ze. “Ik ben momenteel in Frankrijk om hier te schrijven aan mijn nieuwe boek.” Na het filmpje komen alle genomineerden naar voren en vertellen ze iets over hun boek en nominatie.

Hebban Thrillerprijs
Als eerst komt Angelique Haak, schrijver van Het verkeerde meisje, naar voren, ze is de enige genomineerde vrouw. Jongbloed vraagt hoe dat voelt.”Ja, dat is natuurlijk wel jammer, maar” zegt Haak standvastig, “ik vertegenwoordig gewoon alle vrouwen.” Na Haak komt Jeroen Windmeijer aan het woord. Wegens omstandigheden is zijn medeschrijver Jacob Slavenburg van het boek De Magdalendacodex, niet aanwezig. “Er was een duidelijke taakverdeling,” vertelt Windmeijer. “Hij had de kennis en informatie, ik schreef het boek. Jacob droeg als het ware de bouwstenen aan.” Gerrit Barendrecht vertelt vervolgens nog iets over zijn thriller De Ripper Connectie eveneens als Thomas Olde Heuvelt over zijn roman November en Thijs Voortman over Gouden Nevel.

In het gezamenlijke gesprek wat daarna plaatsvindt, vraagt Jongbloed hoe het nou komt dat er maar één vrouw is genomineerd. Barendrecht stelt een scherpe vraag terug. “Moeten we het niet over boeken hebben, in plaats van of het door een vrouw of man is geschreven?”, de zaal stemt mompelend in. Windmeijer vult daarbij aan. “Je valt snel in clichés als je stelt dat mannen bijvoorbeeld meer actie verwerken in hun boeken of dat vrouwen meer kanten belichten. Dat is waarschijnlijk maar voor een deel waar.”

Gerrit Barendrecht wint Hebban Thrillerprijs 2023
Vervolgens wordt het juryrapport voorgelezen door Slot, hierin wordt herhaald dat er inderdaad nog wat te wensen valt in het boekenvak dat er meer mannen zijn genomineerd. “Lezen is reizen vanuit je luie stoel,” noemt Slot, “we waren het snel met elkaar eens wie het zou gaan winnen. Het winnende boek heeft een thema wat je platgetreden zou kunnen noemen, maar waar een originele draai aan is gegeven. De winnaar is: Gerrit Barendrech!” Een groot applaus barst los. “Wauw,” reageert Barendrecht. “Ik weet niet of jullie weten wat manifesteren is,” spreekt hij de zaal toe, “maar het werkt.” De zaal lacht. Hij weet verder weinig woorden te vinden en eindigt met “bedankt allemaal.”

De NBD Biblion Gouden Strop
Het programma van uitreiking komt bij de grootste prijs aan, het is inmiddels al bijna 17:00 uur. Een prachtige, spannende animatie wordt aangezet. Zwevend door een soort spookhuis worden de genomineerde boeken geïntroduceerd. Ook bij deze prijs komen de auteurs allemaal even naar voren. Mathijs Deen vertelt hoe hij voor zijn boek De Hollander geïnspireerd raakte door de misvatting “dat Nederland niet zo’n wilde natuur heeft als Scandinavië, ik vind van wel, dat laat ik in dit boek zien!” John Kuipers vertelt vervolgens dat er maar één persoon was die zijn boek Musserts schaduw mocht lezen en beoordelen, namelijk Tomas Ross. “Hij zei over het boek ‘het is gewoon een goed boek’”, vertelt Kuipers lachend, waarna de zaal gniffelt. Kuipers stelt dat hij het boek al zo’n 35 jaar geleden heeft bedacht. “Ik zat toen in journalistiek en heb toen allerlei thema’s en personages bedacht.” Ross had een lovende én kritische blik. Die combinatie heeft ertoe geleid dat ik nu hier sta.” Ook Gauke Andriesse vertelt over de nominatie van zijn roman Dodelijke gelijkenis eveneens als Charles den Tex over zijn boek De repair club. Schrijver Gerrit Barendrecht wordt even vergeten, maar natuurlijk mag ook hij aansluiten. Dit jaar is hij met De Ripper Connectie voor de Hebban Thrillerprijs én De Gouden Strop genomineerd.

In het gezamenlijke gesprek wat ook bij deze prijs plaatsvindt, vraagt Jongbloed of de auteurs nooit eens gek worden van hun hoofdpersoon. Kuipers roept dat hij “nog wel tien boeken kan bedenken voor zijn hoofdpersonage” en Deen volgt laconiek “Tja, die van mij zegt niet zoveel,” waarna hij op een serieuzere toon volgt. “Je leert de hoofdpersoon niet zomaar kennen, je hebt een overkoepelend verhaal nodig om boeken bij elkaar te laten horen. Het is mooi als die zoektocht er is om je personage beter te leren kennen.” 

De vraag of Chat GPT als bedreiging wordt gezien wordt in het gesprek genoemd. Kuipers meent van niet. “Met echte schrijvers en een robot is totaal geen vergelijking te maken.” Den Tex vult aan. “Je schrijft niet omdat een computer dat ook kan, je schrijft voor het verhaal.” Het gesprek wordt daarmee beëindigd en Marion Pauw, vorige winnaar van de Gouden Strop 2022 met haar thriller Vogeleiland, loopt naar voren. Zij mag de prijs overhandigen aan de winnaar. Ze vertelt dat ze vorig jaar helaas niet aanwezig kon zijn door haar deelname aan Expeditie Robinson. “Ik was er wel graag bij geweest,” vertelt Pauw. “Toen ik uit het vliegtuig stapte, kreeg ik veel felicitaties. Ik vond de prijs een kroon op mijn werk.”

John Kuipers wint De Gouden Strop 2023
Opnieuw neemt Slot het woord voor het juryrapport en noemt ook in dit rapport dat de diversiteit en verhouding tussen mannen en vrouwen wat tegenviel. Het publiek gniffelt om de verwoordingen in het juryrapport. “Naast dat ze de Y-chromosoom gemeen hebben, wisten ze ook ons mee te nemen in een intrigerende tijd en situatie.” De spanning neemt toe in de zaal. “De winnaar van De Gouden Strop 2023 gaat naar…John Kuipers.” Het publiek klapt en joelt. “Pff, ik ben net niet perplex”, reageert Kuipers. “Ik wist best dat het een goed boek was, maar dat ik als winnaar van deze vijf auteurs heb gewonnen, dat is wel geweldig en een hele eer”. De prachtige sculptuur, gemaakt door Marianne van den Heuvel, wordt overhandigd onder het geluid van een groot applaus. Kuipers haalt zijn handen door zijn haar en buigt met een grote glimlach op zijn gezicht.

Boekenkrant

Als de zaal is gekalmeerd, worden de sponsors tot slot nog bedankt en wordt de borrel aangekondigd. Met wat gestommel van stoelen die dichtklappen, krijgt Kuipers verschillende felicitaties uit de zaal en worden alle genomineerden gevraagd om nog even te blijven voor een foto. Uiteindelijk druipen alle genodigden tevreden en al kletsend met elkaar langzaam de zaal uit richting de borrel. 

– 

Tirza van Holten


Nieuws: Geruchten over fusie uitgeefconcerns VBK en WPG

donderdag, 28 maart 2024

Sinds het Boekenbal op 15 maart gaat er een gerucht rond dat een fusie aanstaande is tussen uitgeef...


Verslag: Wat is het belang van recensies voor de boekenwereld?

donderdag, 28 maart 2024

Succesvolle derde Recensentendag van Bazarow en de Boekenkrant Recensies blijven belangrijk voor...


Nieuws: Best verkopende boeken week 13 - 2024

donderdag, 28 maart 2024

Literatuur grote winnaar van de Boekenweek 2024 De Boekenweek van 2024 ligt inmiddels weer achte...


Podcast literatuur: De Nieuwe Contrabas 133 – Piekt Joost de Vries?

donderdag, 28 maart 2024

Het team van de Nieuwe Contrabas, Hans van Willigenburg en Chrétien Breukers, behandelen in editi...