Dalende leesvaardigheid onder jongeren is al sinds jaar en dag een gespreksonderwerp. Nederland bungelt Europees gezien onderaan wat betreft leesvaardigheidsniveau (bron: Trouw), dus ‘moeten’ jongeren meer lezen. Telkens wordt dit riedeltje herhaald, maar lijkt er niets te veranderen.
Leesvaardigheid nog verder achteruit
Integendeel. NOS plaatst vandaag een artikel waarin beschreven staat dat de leesvaardigheid bij Nederlandse 15-jarigen nóg verder achteruit gaat. Dat blijkt uit het internationale trendonderzoek PISA (Programme for International Student Assessment), waarbij onderzoekers van de Organisatie voor Economische Samenwerking in Ontwikkeling (OESO) elke drie of vier jaar de vaardigheden van 15-jarigen wereldwijd meten.
PISA kent zes niveaus voor leesvaardigheid, waarbij niveau één het laagste niveau is. Om goed te kunnen functioneren op school en in de maatschappij moeten leerlingen volgens PISA minimaal op niveau twee zitten. Een derde van de Nederlandse 15-jarigen haalt dat niet en loopt volgens PISA zelfs het risico laaggeletterd het onderwijs te verlaten. Slecht nieuws dus!
Maar dan is de grote vraag: wat is de oplossing? Het achteruitgaan van de leesvaardigheid binnen Nederland speelt al jaren en blijft onder jongeren achteruitgaan. Gek eigenlijk, aangezien lezen de afgelopen jaren weer steeds hipper wordt onder jongeren door platformen zoals Bookstagram en BookTok. Het grote verschil tussen de gehypte boeken op social media en ‘lezen voor de lijst’ is het genre. Opvallend is ook de opmerking dat leraren/ PABO studenten zelf ook weinig lezen. Hoe kun je zelf het lezen nou goed promoten, als je je er niet in verdiept?
Puberbrein
Laat ik eerst even tien jaar teruggaan in de tijd, naar mijn eigen puberbrein, op het voortgezet onderwijs. Destijds moest ik zeven titels lezen die mijn ‘grijze muis’ docente moest goedkeuren, en dat lukte mij net op het nippertje. Als kind was ik een grote boekenwurm, maar mijn interesse in lezen verdween op het voortgezet onderwijs. Ik was met hele andere dingen bezig en had geen interesse in de verplichte boeken die mijn docente – die weinig connectie of inlevingsvermogen had met jongeren – ons aanraadde. Ik vond de boeken simpelweg te zwaar of te ingewikkeld, en achteraf gezien een te grote overgang van jeugdboek naar volwassen literatuur. Het heeft vervolgens jaren geduurd voordat ik weer zin kreeg om te lezen. Ik was in de veronderstelling dat lezen een hobby is voor ouderen.
Social Media
Inmiddels ben ik gelukkig weer volop aan het lezen en ben ik zelf zeer actief op onder andere social media om te praten over (goede) boeken. Het valt mij daarbij op dat jongeren wel degelijk lezen en dit zelfs met heel veel plezier doen. De boeken die zij lezen, zijn echter hele andere soort boeken dan de titels die je voorgeschoteld krijgt op het voortgezet onderwijs. En er is nog een ‘probleem’: veel jongeren lezen Engelstalig, omdat zij vaak denken dat er geen toffe Nederlandstalige boeken zijn voor jongeren. Er zijn echter tegenwoordig juist veel Nederlandse auteurs die interessante en diverse Young Adult boeken schrijven!
Is het een probleem dat jongeren Engelstalige boeken lezen? Daar is geen gemakkelijk goed of fout antwoord op mogelijk. Als jongeren plezier en ontspanning ervaren in het lezen van Engelse boeken, is dit uiteraard positief! Daarnaast is het lezen van Engelstalige boeken goed voor het leren van de Engelse taal – kennis die in deze moderne wereld ook onmisbaar is geworden. Om de Nederlandse leesvaardigheid onder jongeren echter weer op te krikken, moeten jongeren ook hun eigen taal begrijpen, en dit kan alleen door Nederlandstalige boeken te lezen.
Maar waarom zorgen we er dan niet met zijn allen voor dat Nederlandstalig lezen op school ook weer leuk wordt? Ik verwacht dat wanneer jongeren iets mogen lezen waar zij zelf voor hebben gekozen, ze met veel minder problemen een boek oppakken. Ga dan ook met de jeugd mee en gebruik hun interesses om het lezen speelser te maken. Maak bijvoorbeeld een ‘On Demand’ muur met toptitels in de looks van Netflix, zorg ervoor dat de boeken waar leerlingen interesse in hebben ook daadwerkelijk zichtbaar zijn of creëer een soort ‘BoekenTinder’. Maar het allerbelangrijkste: Betrek de doelgroep! Luister naar hun interesses en opmerkingen, en speel daar op in. Maak ook zeker gebruik van de jaarlijkse Boekenweek van Jongeren. Kortom: Wees creatief in het bedenken van oplossingen en laat de verplichte leeslijst meer en meer los.
Laat lezen leuk zijn
Om alvast een paar ideeën te geven van Nederlandse Young Adult auteurs waar de boeken zeker van aan te raden zijn volgt hier een lijstje met namen:
- Rima Orie
- Pamela Sharon
- Cecile Korevaar
- Monica Haak
- Adriaan Volk
- Lotte van den Noort
- Miriam Bruijstens
- Chinouk Thijssen
- Astrid Sy
- Henk Hardeman
En zo kan ik natuurlijk nog wel even doorgaan, want er zijn veel boeken om aan te raden. Hiermee wil ik overigens absoluut niet beweren dat volwassen literatuur per definitie niet geschikt is. Daarvan zijn ook meer dan voldoende boeken die interessant zijn voor jongeren, maar dan moeten ze wel op de juiste manier aangereikt worden. Op Bazarow proberen we je hier al een handje in te helpen, door bij onze recensies aan te geven waarom het boek ook geschikt is voor jongeren. Doe er je voordeel mee en vergeet niet: Laat lezen leuk zijn!
—
Demi Stein (1997) is redacteur Young Adult bij Bazarow en heeft als hoofdhobby lezen én schrijven over boeken. Ze volgt de opleiding Mediaredactie Medewerker aan het ROC in Twente. Voor Bazarow schrijft ze o.a. over boeken uit de volgende genres: YA, fantasy, feelgood en geschiedenis. In haar column geeft ze commentaar op wat ze online zoals op #BookTok over haar favoriete boekengenres tegenkomt.