Diversiteit en representatie in boeken is een onderwerp dat bij veel jongeren centraal staat. Een van de redenen dat jongeren veel boeken in het Engels lezen, is omdat ze aangeven dat er in Engelse en Amerikaanse boeken meer diverse karakters zitten. Wat een goed representatief personage voor iemand is, verschilt per persoon, maar dat jongeren hier veel mee bezig zijn, is een ding wat zeker is.
Recent las ik de Nederlandse vertaling van Check & Mate geschreven door Ali Hazelwood, een schrijver die zeer bekend is van #BookTok. Dit boek zette mij aan het denken, want hoewel ik regelmatig boeken lees met diverse personages, kwamen de bijzonderheden van de personages uit dit Young Adult feelgood verhaal wel héél dichtbij. Hierdoor besefte ik mij eenstemeer dat representatie (onder andere voor jongeren en kinderen) erg belangrijk is, zelfs al zit het in de kleine dingen.
Hoofdpersonage Mallory Greenleaf is biseksueel, dit is een vorm van seksualiteit die ik niet bijzonder vaak tegenkom in boeken en waar het, vermoed ik, ook lastig over te schrijven is. Ik ben ook biseksueel en krijg regelmatig de opmerking: “Maar je hebt toch een vriend?” Maar niet iedereen heeft dan een relatie met iemand van hetzelfde geslacht. Best complex allemaal en dit maakt het mogelijk ook lastig om biseksuele karakaters op te voeren in een roman, Afijn, ik dwaal af. Ik vind het mooi en belangrijk dat Hazelwood geschreven heeft over een biseksueel personage. Toch is dit niet het personage dat mij inspirireerde voor het schrijven van deze column.
Reumatoïde artritis
Het personage dat mij aan het denken zette over deze kwestie speelt eigenlijk maar een kleine rol in het verhaal. Het gaat hier namelijk over de moeder van Mallory. Het gezin in Check & Mate bestaat uit drie dochters en hun moeder. Mallory is de oudste dochter en voelt zich verantwoordelijk om voor het gezin te zorgen. Het gezin moet het doen met een laag inkomen, waardoor er geen geld is voor medicijnen voor hun moeder. De moeder kan niet werken, omdat ze chronisch ziek is. Ze heeft reumatoïde artritis. Toen ik dit las, was ik weer positief verrast. Ik heb namelijk tot nu toe slechts één keer eerder een boek gelezen waarin een personage reumatoïde artritis heeft (dit was in het kinderboekenweekgeschenk van 2023: Ravi en de laatste magie). Als lezer die zelf deze ziekte heeft ervaarde ik direct een soort erkenning en beleefde ik een gevoel van blijdschap waarbij ik bijna van de daken wilde roepen: “Kijk, er zijn ook boekpersonages die met dezelfde problemen kampen als ik!”. Moeder Greenleaf komt maar een paar keer in beeld in dit verhaal, maar juist door deze vorm van representatie besefte ik mij nog meer dat herkenbare karakters écht belangrijk zijn, zelfs al gaat het maar om een kleine rol of, voor anderen, een minder belangrijk onderwerp.
Het is daardoor dan ook niet verwonderlijk dat jongeren graag boeken lezen waar zij zichzelf in herkennen en hierdoor uitkomen bij boeken die in andere landen zijn uitgegeven of nog niet vertaald zijn. Het zou dan ook een mooie ontwikkeling zijn als er meer oorspronkelijk Nederlands werk komt waarin meer diverse personages gestopt worden, ook al gaat het om een bijrol die ogenschijnlijk onbelangrijk lijkt. Tevens is het natuurlijk een uitgelezen kans om via dit soort boeken een beeld te krijgen van de situatie waarin andere mensen zich in bevinden en waardoor je je kennis over alle verschillende mensen in onze maatschappij weer verrijkt.
Er zijn gelukkig al een aantal Nederlandse (Young Adult) auteurs die dit goed doen. Om je te inspireren (en mijzelf ook, ik heb immers nog niet alles van deze auteurs gelezen) dit soort boeken op te pakken volgt hier een kort lijstje met Nederlandse auteurs die diversiteit of belangrijke thema’s in hun boeken verwerken:
- Pamela Sharon
- Jacodine van de Velde
- Adriaan Volk
- Monica Haak
- Mel Hartman
- Laura Diane
- Francine Oomen
- Miriam Bruijstens
- Carlie van Tongeren
- Stefan Raatgever
Veel leespleier!
—
Demi Stein (1997) is redacteur Young Adult bij Bazarow en heeft als hoofdhobby lezen én schrijven over boeken. Ze volgt de opleiding Mediaredactie Medewerker aan het ROC in Twente. Voor Bazarow schrijft ze o.a. over boeken uit de volgende genres: YA, fantasy, feelgood en geschiedenis. In haar column geeft ze commentaar op wat ze online zoals op #BookTok over haar favoriete boekengenres tegenkomt.