De Ontdekking van de Hemel van Harry Mulisch is een briljante roman die de lezer meeneemt op een epische reis door filosofie, religie en geschiedenis. De diepgaande verhaallijnen en complexe personages maken dit boek tot een hoogtepunt in de Nederlandse literatuur en cultuur.
Hoewel de roman over het algemeen meesterlijk is geschreven, kan deze hier en daar wat langdradig aanvoelen, vooral voor lezers die niet gewend zijn aan uitgebreide filosofische en wetenschappelijke verhandelingen. Echter, de gedetailleerde beschrijvingen en intellectuele diepgang dragen bij aan de rijkdom van het verhaal.
Vergelijkingen met andere Nederlandse literaire werken zoals Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje en Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer zijn onvermijdelijk, maar De Ontdekking van de Hemel staat op zichzelf als een monumentaal werk. Waar Daanje en Pfeijffer zich richten op hedendaagse thema’s en satire, reikt Mulisch’ werk tot in de uithoeken van de menselijke geschiedenis en het universum zelf.
In conclusie, De Ontdekking van de Hemel is een boek dat zijn plaats verdient als een hoogtepunt in de Nederlandse cultuur. Het combineert intellectuele diepgang met een meeslepend verhaal en blijft relevant in een tijd waarin de zoektocht naar de betekenis van het leven en de rol van het individu in de wereld nog steeds centraal staan.
—
Nee, dit is geen tekst van uw columnist. Dit is een tekst van ChatGPT. Het werd tijd dat ik eens ging spelen met deze artificiële tekstgenerator. Gisteren moest ik voor mijn andere leven een marketingtekst schrijven voor een laboratoriumbeurs. Die organiseer ik met een pauze al heel wat jaren, dan nog origineel blijven is lastig. De Chat hielp me wonderwel goed, alleen nog het ronkende er wat afslijpen.
Recensies
De volgende stap was kijken of het systeem me kan helpen met het redigeren van recensies. Helaas, daar bakt het niks van. Ik vroeg om taalcorrectie van mijn laatste recensie, maar Chatje, zoals ik het machientje noem, is blijkbaar erg ambitieus. Mijn hele tekst werd herschreven. Sommige suggesties waren uitstekend, de meeste onbruikbaar. Ik vroeg alleen maar om taalfouten te corrigeren. Misschien moet ik Chatje nog beter instellen. Ik heb mijn stuk toch maar even zoals altijd door een collega laten lezen.
De volgende opdracht bedacht ik vannacht. Kan Chatje zelf een recensie schrijven? Ik gaf de opdracht: “Schrijf een recensie van 200 woorden van De ontdekking van de hemel van Harry Mulisch. Gebruik de woorden ‘briljante roman’, ‘hier en daar wat langdradig’, ‘hoogtepunt in de Nederlandse cultuur’. En vergelijk het boek met Het lied van ooiveaar en dromedaris van Anjet Daanje en Grand Hotel Europa van Ilja Leonard Pfeijffer.”
Boven leest u het resultaat. Het verbluffende is dat Chatje niet is meegegaan met mijn wens om het boek van Mulisch te vergelijken met die van Daanje en Pfeiffer. Alleen het feit dat de drie boeken dik zijn is een overeenkomst, maar dan houdt het wel op. En ook de opmerking over het langdradige weet het tekstrobotje aardig te omzeilen. Blijkbaar haalt het systeem alle artikelen over De ontdekking van de wereld op en komt hij met een gemene deler waar je geen buil aan kunt vallen.
Gisteren even bij wat collega in ons mediabedrijf gevraagd wie er al werkt met ChatGPT, meer mensen dan ik dacht. Vertalingen, marketingteksten, lastige mailtjes. “Heel handig,” laten de collega’s weten. Ik loop weer duidelijk achter, collega Waanders ging me hier ook al voor. Nog wat verder zoeken en ik zie op internet dat al menig tekstschrijver de weg naar Chatje vond. In het voorjaar kreeg een bijdehand neefje van zijn school op zijn kop omdat hij voor een opstel bij Latijn ChatGPT had ingezet. Ze vonden het zo goed dat het niet werd vertrouwd. Ik speur verder en zie dat er bij Amazon al boeken te koop worden aangeboden die helemaal door ChatGPT of aanverwante AIprogramma’s zijn geschreven. Maandag spreek ik een aantal van onze redacties hierover, of zij er al mee aan het experimenteren zijn, al was het maar voor zoekopdrachten rond een bepaald thema. ChatGPT schijnt veel beter te werken dan Google, omdat je het systeem kunt voeden met een veel preciezere zoekvraag.
Tijd voor een volgende opdracht. “Schrijf een redactioneel artikel,” vraag ik Chatje. Ik geef mezelf als onderwerp op, dan kan ik de inhoud tenminste goed checken: “Roeland Dobbelaer, geboren in Venray, 11-12-1962, studeerde filosofie in Utrecht en Parijs, 1000 woorden.” Maar, dat werkt niet. Blijkbaar kan Chatje te weinig vinden. Wat ik kreeg was een lap tekst die helemaal voor de volle honderd procent verzonnen is. Ik zou op Sartre zijn gepromoveerd, zou al jaren op de universiteit doceren en een fantastische academische carrière hebben. Chatje besluit: “Zijn academische reis, die begon in Venray en via Utrecht en Parijs liep, heeft hem gevormd tot een begaafd denker en communicator.” Wat een grap! En dan bedoel ik niet dat Venray geen universiteit heeft. Chatje heeft hoe dan ook een levendige fantasie.
Wat voor bedreigingen liggen er met deze technieken in het verschiet? Gaat het systeem ons helpen met teksten, worden ze daardoor beter, of worden we gewoon lui en laten we Chatje het werk voortaan doen? Staan straks alle tekstschrijvers, vertalers en journalisten op straat? Schrijft ChatGPT straks ook romans?
En dat hebben we het nog niet gehad over of de zaken die Chatje aandraagt wel kloppen. Het verspreiden van nepnieuws wordt nog gemakkelijker. Voor dit moment is AI een handige tool die ons helpt snelheid te maken met lastige teksten. Maar daar houdt het niet op. Als de AI-systemen straks nog beter en sneller worden, betekent dat dan het einde van de wereld van nu? Ik ben er oprecht bang voor.
Volgende opdracht: “Chatje schrijf een boek van 150.000 woorden over het verloren gaan van de wereld van gisteren, periode 1962-2023, in de stijl van Stefan Zweig”.