illustratie Niklas Elmehed
[Nieuws] Niet de torenhoge favoriet Salman Rushdie, maar Annie Ernaux krijgt dit jaar de Nobelprijs voor de Literatuur. Dat werd vandaag bekendgemaakt door de Zweedse Academie in Stockholm. De 82-jarige Française is vooral bekend van haar roman De jaren uit 2008. Ernaux is pas de zeventiende vrouwelijke winnaar in het 121-jarig bestaan van de prijs. De prijs wordt dit jaar voor de 191e keer uitgereikt.
De jury prijst Ernaux voor de “moed en klinische scherpte waarmee ze de wortels, vervreemding en beperkingen van het geheugen blootlegt”. Het werk van Ernaux vergelijkt de jury met een scherp mes dat de schrijfster gebruikt om “de waarheid te ontleden”.
Ernaux noemt het winnen van de prijs in een eerste reactie “een grote eer en een grote verantwoordelijkheid”.
Autobiografisch
In 1974 debuteerde Ernaux met Lege kasten. Sindsdien publiceerde ze tientallen literaire werken, naast romans ook toneelstukken. Het werk van Ernaux is sterk autobiografisch. Zo verhaalt haar debuutroman over haar kindertijd in Normandië. In latere boeken schrijft ze over adolescentie, haar huwelijk, haar borstkanker en haar abortus. Dat laatste boek, Het voorval, werd vorig jaar verfilmd.
De jaren uit 2008 wordt gezien als haar magnum opus. Volgens Bazarow-recensent Anke Cuijpers vindt Ernaux zichzelf met deze collectieve autobiografie, die een halve eeuw bestrijkt, opnieuw uit. “De jaren behelst de periode 1941 tot 2006. In de grote stroom gebeurtenissen die in zo’n leven passeren, weet Ernaux zich de eerste reacties te herinneren op bijvoorbeeld de val van de Berlijnse Muur, de AIDS-epidemie, de vraag wat je op 11 september 2001 deed, om daarna feilloos het moment in de geschiedenis te vinden dat de tijd die wereldschok weer tot geschiedenis begint te vermalen. In deze pandemische tijd geeft dat perspectief, houvast, troost misschien wel. De jaren is in andere landen veelvuldig bejubeld en bekroond. Zeer terecht. Het is waarschijnlijk haar beste werk.” Lees de hele recensie hier.
Bookmakers
Bij de bookmakers stond Salman Rushdie sinds de aanslag begin augustus bovenaan. Vorige week nog voorspelde De Groene Amsterdammer dat Rushdie de prijs zou krijgen. Andere veelgenoemde namen waren Anne Carson, Jon Fosse en Haruki Murakami. Maar in verschillende artikelen werd ook de naam van Ernaux al voorzichtig genoemd.
Op 10 december, de sterfdag van naamgever en oprichter Alfred Nobel, reikt de Zweedse koning Carl XVI Gustaf de prijzen uit in Stockholm. Aan de prijs is een bedrag verbonden van 10 miljoen Zweedse kronen (920.000 euro). De Zweedse Academie, met achttien voor het leven benoemde leden uit de literaire wereld, bepaalt jaarlijks wie de Nobelprijs voor Literatuur krijgt (lees hier meer over hoe dat besluit tot stand komt).
—
Jochem Wijma