In 1986 verklaarde het Amsterdamse stadsbestuur Willem Frederik Hermans tot persona non grata omdat Hermans drie jaar eerder in Zuid-Afrika was geweest waar toen nog apartheid heerste. Nu, 35 jaar later, krijgt Hermans een gedenksteen in de Nieuwe Kerk te Amsterdam.
De steen zal worden onthuld op dinsdag 31 augustus 2021, en luidt daarmee de start van het Willem Frederik Hermans jubileumjaar in, dat loopt van 31 augustus 2021 tot 1 september 2022. 31 augustus is de 100ste geboortedag van de schrijver.
De steen zal worden onthuld door burgemeester van Amsterdam Femke Halsema, oud-premier van België en Europarlementariër Guy Verhofstadt en de familie Hermans. Onder de aanwezigen zullen Hermans’ uitgeverijen zijn, De Bezige Bij en Van Oorschot, het Huygens Instituut voor de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen en het Willem Frederik Hermans instituut. Piet Schreuders ontwierp de steen.
De relatie tussen de hoofdstad en Hermans is altijd wat moeizaam geweest. Hermans groeide er op en studeerde er, maar had er niet de makkelijkste tijd: tijdens zijn middelbare schooltijd werd hij gepest als jongen uit een arbeidersgezin op een vooraanstaande school en tijdens zijn studententijd was het oorlog. Later verhuisde hij dan ook weg uit de stad naar andere plekken in Nederland en daarna naar Parijs en Brussel.
Toch speelt de stad ook een grote rol in Hermans boeken. Juist omdat hij er tijdens de oorlog verbleef, kon hij de stad in zijn boeken tot in detail bespreken zoals De tranen der acacia’s, Ik heb altijd gelijk, De donkere kamer van Damocles en In de mist van het schimmenrijk.
De gedenksteen voor W.F. Hermans komt te liggen in een kerk waar al tal van andere bekende en minder bekende schrijvers begraven liggen of worden herdacht met een steen. Zo liggen er de graven Joost van den Vondel, P.C. Hooft, Hella S. Haasse en Johan Huizinga. Sinds 2020 ligt er ook een gedenksteen voor Multatuli.
Wie meer wil weten over de schrijver in relatie tot Amsterdam, kan via deze link een uitgebreid artikel lezen op het geschiedenistijdschrift Ons Amsterdam.
—
Richtje Scholtmeijer