Literair vertaler Paul Beers overleed vorige week op 88-jarige leeftijd. Beers legde zich voornamelijk toe op het vertalen van Duitse en Poolse literatuur en zette onder meer de oeuvres van Ingeborg Bachmann, Robert Menasse en Witold Gombrowicz om in het Nederlands. Naast vertalen recenseerde Beers ook vertaalde werken voor de Volkskrant en Vrij Nederland. In 2014 mocht hij de vertaalprijs van het Letterenfonds in ontvangst nemen. Deze onderscheiding is volgens de website van het Letterenfonds zelf alleen bestemd voor “literair vertalers die zich onderscheiden door zowel de hoge kwaliteit van hun vertaalwerk als door hun inzet als ambassadeur voor een bepaald taalgebied of genre en/of het literair vertalen in het algemeen.”
Bazarow verzamelde enkele reacties op het overlijden van Beers van personen en organisaties die dicht bij de vertaler stonden.
Mohana van den Kroonenberg
Mohana van den Kroonenberg is schrijver en beeldhouwer en was een nichtje van Beers. In een bericht op Instagram zegt ze over haar oom:
“Met Paul leerde ik werk van nieuwe schrijvers kennen, hij las mijn eerste verhaal, en daarna alles wat ik schreef. Dank Paul! Ik ga je missen.’’
Uitgeverij Koppernik
In de jaren voor zijn overlijden werkte Paul Beers voor Koppernik, een onafhankelijke uitgeverij van fictie en poëzie. In een reactie op Beers’ overlijden op hun eigen website zegt Koppernik:
“De afgelopen jaren hadden we het geluk om met hem en zijn prachtige vertalingen te mogen werken. Deze herfst gaven we nog zijn essaybundel ‘Nerveuze gejaagdheid’ over Ingeborg Bachmann uit en natuurlijk zijn herziene vertaling van haar romancyclus ‘Doodsoorzaken’. Paul werd 88 jaar, we wensen zijn nabestaanden veel sterkte.”
Robert Menasse
Robert Menasse is een Oostenrijkse schrijver van werken als De hoofdstad en een van de drie schrijvers waarvan Paul Beers het oeuvre vertaalde. Op zijn facebookpagina zegt hij over Beers:
“Zo triest. Zoveel herinneringen waarin hij voortleeft, zo ongelofelijk dat hij niet meer leeft. Paul Beers, een vertaler (in het Nederlands, die alles wist, hij had vingertoppengevoel, en indien nodig, een grap. Hij vertaalde geen teksten, hij vertaalde de ziel van de teksten. Elk van zijn vertalingen gaf de indruk dat het origineel de vertaling van zijn vertaling was. Hij was anarchist omdat literatuur geen staat kent, tegelijkertijd een republikein – hij woonde in de republiek der geletterden. Eeuwigheid was voor hem een grote bibliotheek waar men nooit is uitgelezen, nooit. Daar zien we elkaar weer.’’
Witold Gombrowicz
Witold Gombrowicz was een Poolse schrijver van werken als Met mijn smoel in mijn handen en overleed al in 1969. Tot ver na zijn overlijden vertaalde Beers zijn oeuvre. In een facebookbericht op de pagina van Gombrowicz schrijft dochter Rita:
“Met grote droefheid vernemen we het overlijden van onze dierbare vriend Paul Beers, vertaler van de complete werken van Witold Gombrowicz naar het Nederlands. Paul was een enthousiaste lezer, kenner en vertaler van literatuur. Hij begon met het vertalen van Gombrowicz in de jaren zestig, tijdens het leven van de schrijver, die hij ontmoette in Vence. We gaan je heel erg missen onze lieve Paul!’’
Beers ontmoette Gombrowicz slechts twee jaar voor het overlijden van de Poolse schrijver. Tot kort voor zijn dood hadden de twee nog contact. In zijn boek Witold Gombrowicz door de jaren heen schreef Beers over een brief die hij van de schrijver ontving: “Het handschrift was chaotisch en ongecontroleerd, je zag als het ware de trillende hand bij het schrijven. De brief eindigde aldus: ‘Mijn hand beeft. Een astma-aanval gisteren. Ik kan niet meer verder schrijven.’ Nu, drie weken later, is hij al begraven.”
Over het overlijden van de schrijver schreef Beers:
“Ik geloof niet dat wij zijn dood hoeven te betreuren. Volgens mij heeft hij zijn werk geschreven. Hij was nauwelijks meer in staat tot werken en wat de ouderdom voor hem betekende, daar hoeven we zijn Dagboek maar op na te slaan. Gombrowicz moet nu gelezen worden.”
Net als Gombrowicz kan Beers nu alleen nog gelezen worden. Als we Menasse mogen geloven, stopte de vertaler zijn ziel in elke vertaling waar hij aan werkte en dus zal een deel van hem altijd voortleven in het werk dat hij met de wereld deelde.
–
Riemer de Vries