Lezen in het basisonderwijs krijgt steeds meer prioriteit, bleek eerder dit jaar uit onderzoek van Stichting Lezen. En dat is iets waar groep 8 juf Anne Steenhoff uit Utrecht doelbewust aan meewerkt, vertelt zij in een interview met De Volkskrant. “Zien de leerlingen mij verdiept in mijn boek, dan helpt dat om zelf ook geconcentreerder te lezen.”
Anne Steenhoff schrok van het leesniveau dat ze aantrof toen ze voor de klas kwam te staan. Ze wist van de alarmerende berichten over dalende leesniveaus en zorgwekkende ontlezing, maar het zelf ervaren was toch een ander verhaal. Als lezer en liefhebber van jeugdliteratuur had ze wel wat ideeën om iets aan het niveau te doen, zei ze tegen de schooldirectie. Die gaf haar de ruimte om te experimenteren. Ze stopte daarom met begrijpend lezen en liet kinderen gewoon lekker lezen, een methode die blijkt te werken. Nadat de kinderen binnen zijn gekomen en zijn uitgeraasd, begint de juf de dag met een half uurtje lezen. Zelf doet ze daar ook aan mee. Het resultaat? Een stil lokaal met alleen af en toe het geluid van pagina’s die worden omgeslagen.
De methode ‘vrij lezen’ van Anne Steenhoff is er een die meerdere basisschoolleerkrachten toepassen, blijkt uit onderzoek van Stichting Lezen. Het gevolg hiervan is dat het aantal leerlingen dat (bijna) dagelijks leest uit een boek sinds 2001 flink is gegroeid, van 55% naar 81% in 2021. Dat aantal ligt hoger dan in andere westerse landen, iets waar Nederland, net zoals Anne Steenhoff, trots op mag zijn.
Parasociaal contact
Naast het samen lezen, nam Steenhoff het boekenaanbod op haar basisschool onder de loep, vertelt ze aan de Volkskrant. Ze verving wat niet voldeed door boeken van hogere letterkundige kwaliteit. Ook hierbij helpt het dat de juf zelf leest. Een voorbeeld: ze houdt haar boek over vluchten uit Syrisch-Koerdistan omhoog voor de klas. “Ik vond het erg indrukwekkend. Als iemand het straks wil?” De 11-jarige Selma, een meisje dat Een weeffout in onze sterren van John Green leest, steekt direct haar vinger op. Steenhoff noemt haar leesliefde cruciaal. Want hoe anders kan ze zoeken naar en nadenken over geschikte boeken?
Goede boeken bieden spiegels en vensters. “Leerlingen moeten zichzelf en iets van hun eigen leven kunnen herkennen in een boek,” zegt Steenhoff tegen de Volkskrant, “dat is goed voor hun ontwikkeling, zelfvertrouwen en leesplezier.” En boeken zijn ook dé manier om in contact te komen met mensen die niet op je lijken, ‘parasociaal contact’ heet dat in de vakliteratuur: kennismaken met personages in werelden die (ver) buiten je belevingswereld liggen, via fictie. Dat is gezond voor de ontwikkeling van empathie, leidt tot kritisch en genuanceerd denken, en maakt je minder gevoelig voor radicalisering en extreme denkbeelden.
Kwalitatief drama
Kwalitatief gezien is er echter nog werk aan de winkel, vindt Steenhoff. Ze noemt de huidige kinderboeken-toptien een drama en geeft de boeken van youtubers Thomas van Grinsven en Rutger Vink als voorbeeld. Hun tweede boek, De Tijdmachine, was dit jaar het bestverkochte Nederlandstalige kinderboek. “Niks ten nadele van deze jongens, maar het zijn YouTubers, geen schrijvers. Je kunt hun werk niet vergelijken met Astrid Lindgren, Tonke Dragt, Pieter Koolwijk, Jacques Vriens of Janneke Schotveld.” Het is natuurlijk logisch dat kinderen de voorkeur hebben voor kleurrijke boeken met weinig tekst, geeft ze toe, maar intelligente boeken zijn wel noodzaak – en die zijn er genoeg!
Bron: De Volkskrant
–
Tessa Kelderman