In 2020 was het 45 jaar geleden dat Suriname onafhankelijk werd. Eerder was daar al volop aandacht voor, onder andere met een uitgebreide tentoonstelling in de Nieuwe Kerk in Amsterdam en het toevoegen van Anton de Kom, auteur van , aan de Canon van Nederland.
Sinds het begin van deze maand is er nog meer belangstelling voor dit onderwerp, in de vorm van een online tentoonstelling van het Literatuurmuseum over Surinaamse schrijvers in verband met de onafhankelijkheid.
In de tentoonstelling zijn er vier ‘zalen’, ofwel pagina’s met vijf schrijvers die allemaal te maken hebben met de Surinaamse onafhankelijkheidsstrijd. In de zalen wordt uitgelegd wie de schrijvers zijn, wat hun werk is en wat hun ideeën waren. Op de pagina worden stukken tekst afgewisseld met citaten en afbeeldingen, bijvoorbeeld van manuscripten, brieven, ansichtkaarten en foto’s. Je kan klikken op de foto’s om in te zoomen. Uit de verhalen wordt duidelijk dat de vijf schrijvers toch heel verschillend waren, ondanks het feit dat ze allemaal hetzelfde doel hadden.
Zo is er de bekende schrijver Anton de Kom. Nu zien wij hem als één van de belangrijkste schrijvers van Suriname, maar toen zijn boek in 1934 uitkwam, was dat helemaal niet zo. Zijn boek werd wel positief ontvangen door recensenten, ook in Nederland, maar het lukte hem maar lastig om zich aan te sluiten bij de Nederlandse literaire wereld. Wij slaven van Suriname werd pas in de jaren ‘70 opnieuw uitgegeven. Hij schreef nog veel meer, waaronder een kinderboek en een filmscript, maar beide werd nooit uitgebracht. Uiteindelijk sloot hij zich aan bij het communisme, omdat dit toen de enige antikoloniale politieke stroming was. Hij sloot zich aan bij het verzet en stierf in 1945 stierf in een Duits concentratiekamp.
De schrijvers Rudie van Lier, auteur van onder andere Praehistorie en Albert Helman, auteur van onder andere . Beide schrijvers richtten zich dan ook meer op de cultuur en de maatschappij van Suriname, in de vorm van bijvoorbeeld geschiedschrijvingen. Helman had ook een bijzondere interesse in de oorspronkelijke Surinaamse taal, het Sranantongo.
De andere schrijvers die behandeld worden zijn de dichter Trefossa, die veel ook in het Sranantongo schreef, en onder andere ook de eerste strofe van het Surinaamse volkslied (her)schreef. Ook de schrijfster Bea Vianen komt aan bod, misschien nog wel de opvallendste in het rijtje, vanwege haar bijzondere schrijfstijl en zware leven. Zij schreef onder andere Ik eet, ik eet, tot ik niet meer kan. Over deze schrijvers is nog veel meer te vertellen, maar je kan het ook zelf ontdekken via het Literatuurmuseum.
In de ‘zalen’ kan je nog veel meer informatie vinden over de schrijvers en hun levens. Er is eerst een aparte zaal waar in een korte introductie wordt gegeven. Hier staat ook een filmpje van een Nederlandse onderzoeker die in het archief van het Literatuurmuseum op zoek gegaan is naar de werken en correspondentie van Anton de Kom. Zo kom je op een leuke manier meer te weten over het ‘achter de schermen’ van de tentoonstelling. Omdat de tentoonstelling online is, kun je rustig je tijd nemen om alles aandachtig te bekijken. Ook doet de online ervaring niet af aan de hoeveelheid informatie die je op kunt nemen, over iedere schrijver is zoveel geschreven dat je een vrijwel compleet beeld van de belangrijkste aspecten van hun levens kan vormen.
Wie nieuwsgierig is geworden, kan via deze link – gratis – een kijkje nemen in het Literatuurmuseum.
—
Richtje Scholtmeijer