Marc Schoorls brutale vrijplaats
Dank zij dat godvergeten klote-corona heb ik dit jaar toch maar mooi tijd gevonden heb om wat ideeën uit te werken tot heuse boekwerkjes. Om eindelijk die aloude plannen te verwezenlijken. De nieuwste loot aan de stam: Glas in lood. 100 jaar W.F. Hermans. Ik heb er vandaag de laatste hand aan gelegd door het commentaar van redacteur-persklaarmaker Jan van de Laar (Correctemundo) te verwerken. Nu gaat er alleen nog twee correctoren overheen. Er is haast bij, want 1 september is het zo ver, dan is het 100 jaar geleden dat Willem Frederik Hermans werd geboren. Dan moet dat boekje verkrijgbaar zijn en in de boekhandel liggen.
Ik ben er erg mee in mijn nopjes. Het geeft een goed inzicht in zijn werk en toont ook de vent achter alle vormelijkheid die hij als masker gebruikte voor zijn heetgebakerde ja, aangebrande karakter. Het wàs ook wat, met die oude benauwde ouders daar in dat huis op driehoog in Amsterdam-West. Toen hij volwassen werd brak de oorlog uit en werd zijn iets oudere tutzus doodgeschoten door haar minnaar, een veel oudere neef van hen. Een echte patjepeeër die het allemaal niet meer trok, zoals we dat nu zeggen. Een drama.
In de liefde zat het de jonge begerige Wim ook allemaal niet mee en zijn uitvindingen waren het werk van een prutser. Hij had alleen de literatuur nog. Maar niemand zat op hem te wachten. De meesten zagen hem niet eens staan. Terwijl hij zo vreselijk eerzuchtig was.
Zo begon hij alles en iedereen te haten en schreef hij het gedicht Voor een nieuwe Menschheitsdämmerung. Het was een titel die terugging op Wagner (Götterdämmerung) en Nietzsche. Van god naar afgrond naar mens.
Hermans was mijn geestelijke vader. Hij maakte mij ook wegwijs in boekenland. Mijn biologische vader was meer van de kranten. Zo ben ik ook begonnen: als krantenloper. Later was ik een tijdje corrector bij Vrij Nederland. En toen begon ik te schrijven voor de Groene Amsterdammer. Later publiceerde VN ook het een en ander en kon ik bovendien terecht bij de literaire tijdschriften.
Maar ervan leven kon ik bij lange na niet. En uitgevers moedigden me wel steeds aan verder te schrijven, maar mijn werkjes uitgeven wilden ze niet. Heel frustrerend. Dus ging ik maar verder met lekker werken in de keuken om mijn brood te verdienen. Want ik had intussen ook twee kinderen. Al bleef het jeuken, die inkt.
Zodoende werkte ik liever niet fulltime en schreef ik wanneer dat zo uitkwam. Toen de kinderen groter werden, bleken mijn plannen en ambitie gewoon te zijn mee gegroeid. Ik ging geen roman, nee, ik ging een heuse trilogie schrijven en misschien wel een hele cyclus!
Welaan, deel 2 daarvan is de afgelopen week verschenen. Zo vader, zo zoon. Meer dan 500 pagina’s puur leesplezier. Daar sta ik voor in. En ik kan het ook weten want ik heb er ook met heel veel plezier aan gewerkt. En mijn hart en ziel erin gestoken. Mijn zwarte hart en mijn stinkende ziel, opdat het niet alleen maar ‘leuk’ zou zijn. Ik bracht er niet zozeer postmodern verantwoorde gelaagdheid in maar wel hilarische dubbele bodems. Valkuilen zijn het. Ik hoop dat de lezer niet weet of hij moet lachen of huilen en dat hij/zij dat het liefst allebei doet. Want zo is ons bestaan: tragikomisch. Een helse kermis, vol lawaai en furie. Mooi maar gruwelijk.
Noem het in deze coronatijd desnoods Menschheitsdämmerung, naar de wereldberoemde bloemlezing van expressionistische gedichten die Kurt Pinthus in 1920 deed verschijnen. Met als ondertitel Symphonie jungster Dichtung. De bundel opent met het gedicht Weltende van Jakob van Hoddis. Tijdens een verblijf in Berlijn raakte Menno Wigman totaal in de ban van dat gedicht van acht regeltjes.
Wat me nu weer allemaal nieuwgierig maakt naar de Gedichten van het nieuwe millennium, een nieuwe bloemlezing van Jeroen Dera en Carl De Strycker. Ik heb er goede berichten over gehoord. Onder meer via De Leesclub van Alles.
—
Van Marc Schoorl (Wassenaar, 1962) verschenen in onder meer De Gids, Vrij Nederland en De Groene Amsterdammer literaire artikelen en beschouwingen. De laatste tien jaar werkte hij vooral aan zijn ‘grote trilogie’ Autobiografie van een romanpersonage. Deel 1 is Zes broers en een zus dat in december 2020 verscheen. Het werd deels als feuilleton gepubliceerd op Bazarow.com.
Deel 2, Zo Vader, zo zoon, is sinds een week verkrijgbaar en deel 3 verschijnt dit najaar.