Een zeer beklijvend, maar boeiende verhaal
“Had ik de verkeerde beslissing genomen? Had ik toch thuis moeten blijven en sterven, omringd door mijn herinneringen? Desnoods vastgegroeid in mijn fauteuil, verhongerd, verdorst, maar niet hier?”
[Recensie] Eline Trenson, geboren in Gent, is klinisch psycholoog en psychoanalytisch therapeut. Ze gebruikt haar kennis en ervaring in Het Gedachtegoed, een opleidingscentrum in Frankrijk, waar aandacht wordt besteed aan kritisch denken en zinvolle dialoog. Haar inzicht en interesse in de menselijke psyche is duidelijk merkbaar in Cyriel. Hoe is het om oud te worden in een verzorgingstehuis? Cyriel verblijft al twee jaar in Fortuna en heeft besloten om zijn verhaal op papier te zetten, hij wil gehoord en gezien worden.
Het boek is opgedeeld in korte hoofdstukjes. De perikelen in Fortuna worden steeds afgewisseld met fragmenten uit het levensverhaal van Cyriel. Vooraan in het boek staat een zeer uitgebreide stamboom, best fascinerend. Als je die stamboom aandachtig bekijkt, ontdek je toch wel wat opmerkelijke gebeurtenissen. Bij de geboorte van Cyriel is zijn moeder in het kraambed gestorven. Dit heeft een enorme invloed op zijn verdere leven. Voor zijn vader is hij de schuldige, door deze geboorte is hij zijn geliefde vrouw verloren. Ook zijn oudere broers hebben het moeilijk met dit verlies. Voor Cyriel is Camilla, de tweede echtgenoot zijn vader, zijn moeder. Met zijn jongere zussen en broer heeft hij een betere band, vooral met Julia. Maar het noodlot slaat toe, een verdriet dat Cyriel maar moeilijk te boven kan komen.
Zijn levenspad is zeer hobbelig, getekend door verlies. Zijn terugblik naar de oorlogsjaren, zijn huwelijk en zijn escapades, zijn kinderen en kleinkinderen,… de lezer volgt het allemaal mee. Boeiend om te lezen hoe het verhaal van de afwezige vader zich herhaalt.
“Voor het eerst in mijn leven voelde ik een verwantschap met mijn vader. Het is verdomd moeilijk van een kind te houden dat je niet hebt gewenst.”
Maar het belangrijke thema dat Eline Trenson wil aanhalen, het verlies van waardigheid en menselijkheid, zit knap verwerkt in de hoofdstukken die zich in het verzorgingstehuis afspelen. Een eerlijk en erg aangrijpend relaas. Cyriel is een beetje rebels, houdt zich niet graag aan de opgelegde regels en gaat op stap wanneer hij wil. Hij mist vrijheid en respect, menselijkheid. Hij voelt zich afgedankt, een last.
“Ja, toen ben ik ontploft. Was ik dan werkelijk niets? Niemand? Alleen een mond die gevoed moest worden? Enkel een gat dat afgeveegd diende te worden? Uitsluitend nog een lijf dat vol pillen gestopt moest worden?”
Door een tekort aan personeel spelen zich schrijnende toestanden af. Het eten, de verzorging, de bezigheidstherapie, de betuttelingen en vernederingen. Het is zeer confronterend om hierover te lezen. Cyriel is een uitnodiging tot dialoog binnen de zorgsector, maar ook binnen de familie. Hoe gaan we om met ouder worden? Wordt deze generatie gezien als een last of kan er op een mooie en respectvolle manier mee worden omgegaan. Het zet aan tot nadenken. Gelukkig wordt de stem van de verpleging ook gehoord. Het personeelstekort, de administratieve regeltjes,…
“Heel zelden verschijnt er ook een Marieke of een Roos, verpleegkinderen die in ons mensen zien. Levende wezens met een geschiedenis. Die door het gerimpelde vel heen onze jeugdige blik zien, de contouren van wie we ooit geweest zijn.”
Ik was meteen onder de indruk van Cyriel, vooral door de confrontatie met het leven in het verzorgingstehuis. Daar wordt je toch wel boos en verdrietig van. De afwisseling tussen het levensverhaal en het verblijf in Fortuna houdt de vaart in het boek. Het familieverhaal kon mij tot het einde blijven boeien. Toch werd het een wirwar van personages, maar de stamboom zorgde voor de nodige duidelijkheid. Het verblijf in het verzorgingstehuis vervalt al snel in herhaling, maar ja, de dagen lijken daar inderdaad wel op elkaar. Toch werd het, naar mijn gevoel, te veel een aanklacht. Cyriel heb ik in mijn hart gesloten. Waarom hij zijn rug naar de lezer keert en wegwandelt, wordt op het einde duidelijk. Mooi! Graag 3,5 sterren voor dit zeer beklijvend, maar boeiende verhaal.
“Kan een mens sterven van schaamte? Als ik hier rondkijk, denk ik van wel. Eenmaal ontdaan van je menselijkheid is er niet veel meer om voor te leven.”
—
Eerder verschenen op Perfecte Buren
