Wie iets wil zien veranderen moet niet te vaak kijken
In haar eerdere werken Alles wat er was en Efter deed ze het ook al: vragen stellen over ethische dilemma’s. In haar nieuwe roman Ivanov stelt Hanna Bervoets de volgende kwestie aan de orde: is het ethisch verantwoord om mensen met apen te kruisen?
Van deze roman verscheen een voorpublicatie op Athenaeum.nl
Ivanov vertelt over de homoseksuele student Felix, die voor een minor Journalistiek naar New York vertrekt. Daar raakt hij al snel verstrikt in een dubieuze driehoeksverhouding met medestudente Lois en de wetenschapper Helena Frank. Deze laatste doet onderzoek naar het ontstaan van het hiv-virus, een onderzoek dat al eerder voor haar schorsing aan de universiteit heeft gezorgd. De jonge naïeve Felix lijkt te vragen om problemen, maar is zich van geen kwaad bewust. Het verhaal over Felix wordt afgewisseld met delen uit een door hem geschreven artikel over de Russische wetenschapper Ilya Ivanov, die in het begin van de twintigste eeuw samen met zijn zoon heeft geprobeerd mensen met apen te kruisen. De experimenten van Ivanov blijken een belangrijke rol te spelen in het onderzoek van Frank.
Slim perspectief
Het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van de inmiddels 43-jarige Felix, die herinneringen ophaalt aan zijn studententijd in New York. Die oudere Felix begrijpt zijn jongere ik vaak niet en geeft dan ook regelmatig commentaar op zijn doen en laten:
‘Laat ik eerlijk zijn: wat sommige zaken betreft vind ik de jongen in dat rode shirt behoorlijk ondoorgrondelijk. En ik kan niet ontkennen dat het me soms frustreert: ik wás die jongen, dus waarom deed hij andere dingen dan ik zou doen? (…) Waarom ging je zo ver? Wat dacht je, wat vóélde je? En o: wanneer wist je het? (…) Ik ben gewoon nieuwsgierig, Felix.’
Het is een slimme oplossing voor een personage dat eigenlijk iets te dommig is. De naïviteit van de jonge Felix deert niet, omdat zijn oudere versie toegeeft dat hij beter had moeten nadenken.
Net genoeg van alles
Het onderwerp en perspectief zijn goede ingrediënten voor een spannend verhaal. Deze passages geven het verhaal zijn vaart. De sensatie wordt afgewisseld met filosofische gedachten, die kenmerkend zijn voor het werk van Bervoets:
‘Een vroeger spiegelbeeld laat zich nu eenmaal lastig voor de geest halen, waarschijnlijk juist omdat we ons spiegelbeeld dagelijks bewonderen; wat we zien telkens een fractie anders dan de dag ervoor. Schilder een tuinhek elke dag in een tint donkerder en het is onmogelijk uit het hoofd vast te stellen welke kleur dat hek drie jaar geleden rond Valentijnsdag had; wie iets wil zien veranderen moet niet te vaak kijken.’
De afwisseling doet denken aan de zee. Golven van passages waarbij ze op scherp staat en daadwerkelijk dingen laat gebeuren, worden afgewisseld met pagina’s waarop de oudere Felix vertelt over zijn huidige leven en zichzelf vragen stelt. Maar nooit is het saai. Bervoets is enorm beheerst, er is net genoeg van alles.
In een interview in NRC Handelsblad zei Bervoets eerder: ‘Ik wil nuanceren of analyseren, een onderwerp van verschillende kanten bekijken.’ Een oordeel velt ze inderdaad niet. En het vergt lef om op die manier te schrijven over taboedoorbrekende onderwerpen. Bervoets stelt inIvanov opnieuw de juiste vragen over iets waar we eigenlijk niet over willen nadenken.
Bazarow Populaire Fictie
Bazarow Literatuur & Non-fictie
Bazarow Kinderboeken