[Nieuws] De winnaar van de Brusseprijs 2023 werd afgelopen zaterdagavond bekendgemaakt in het radioprogramma Met het oog op morgen. Onderzoeksjournalist Maurice Swirc wint de bekroning van het beste Nederlandstalige journalistieke boek van het jaar met De Indische Doofpot, dat gaat over onderzoek naar Nederlandse oorlogsmisdaden in Indonesië.
De toekenning van de prijs komt van het initiatief van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (BJP). De bekroning omvat naast een oorkonde een bedrag van 10.000 euro. Het Fonds BJP reikte de prijs, die is vernoemd naar journalist M.J. (Rie) Brusse (1873-1941), dit jaar voor de zestiende keer uit.
Volgens de jury is De Indische Doofpot “een belangrijk naslagwerk dat niet alleen uitlegt wat zich heeft afgespeeld, maar vooral ook hoe het allemaal kon gebeuren, in een tijd waarin het koloniale verleden van Nederland opnieuw bevraagd wordt”, aldus juryvoorzitter Hasna El Maroudi. “De auteur laat met zijn boek zien dat het geweld in het Nederlandse optreden in Nederlands-Indië systematisch en ‘gewoon’ was. Het was de cultuur. De maatschappelijke betekenis van dit boek is dan ook groot omdat het nieuwe inzichten biedt. Het boek houdt ons allen een spiegel voor.”
“Ongelofelijk, een enorme eer”, aldus Swirc in een eerste reactie in de uitzending. “Ik denk dat er een stukje werkelijkheid is toegevoegd”, zegt hij zelf over zijn boek. “Er is zo veel geschreven, maar door alles op een rijtje te zetten en in te zoomen denk ik dat er iets extra’s in beeld is gekomen. Het is een ode aan de eenlingen, de dissidenten, de eigenwijze types.”
‘De indische doofpot’
Waarom zijn Nederlandse soldaten nooit vervolgd voor de oorlogsmisdaden die ze tussen 1945 en 1949 pleegden in toenmalig Nederlands-Indië? Tijdens onderzoek voor De Groene Amsterdammer stuitte Maurice Swirc op documenten (met de status ‘zeer geheim’), die laten zien dat de hoogste militaire leiding en de regering in Den Haag door Nederlandse militairen gepleegde oorlogsmisdaden in de doofpot stopten. Dit gebeurde onder meer door klokkenluiders te negeren en te intimideren, bewijsmateriaal te vernietigen, onafhankelijk onderzoek te traineren en via juridische constructies als de Verjaringswet. Het boek laat gedetailleerd zien wat de impact van de Indische doofpot was op onze rechtsstaat.
De vier andere genomineerde boeken op de shortlist voor de Brusseprijs waren: Etty Hillesum. Het verhaal van haar leven van Judith Koelemeijer, Ontaard land. De strijd van een Groninger tegen de gasregenten van Ineke Noordhoff, Sywerts miljoenen. De jacht op het mondkapjesgoud van Jan-Hein Strop en Stefan Vermeulen en Rotterdam. Een ode aan inefficiëntie van Arjen van Veelen.
In 2022 won Roline Redmond de prijs met het boek De Doorsons, dat eveneens als De Indische Doofpot verscheen bij uitgeverij De Arbeiderspers.
–
Tirza van Holten