Waarom niet één ijzersterke tentoonstelling en boek over Neo Rauch?
[Column] Je het ziet het meer en meer, Nederlandse musea die zonder enige vorm van samenwerking een tentoonstelling over hetzelfde thema vrijwel in dezelfde periode organiseren. Zo is er nu een grote internationale tentoonstelling over het futurisme in het Kröller-Müller museum in Otterloo, getiteld Het futurisme & Europa. De esthetiek van een nieuwe wereld. Het museum toont werken van de futuristen uit eigen collectie en van over de hele wereld. Een internationaal team van kunsthistorici werkte aan de catalogus mee. Werkelijk schitterend, zowel tentoonstelling als boek. Een jaar geleden bracht het veel kleinere Twentse Museum ook al een – weliswaar veel kleinere – tentoonstelling over dit onderwerp, Marinetti en het futurisme. Twee jaar geleden waren er praktisch tegelijkertijd twee tentoonstelling over Frida Kahlo.
Nu kan het zo zijn dat onderwerpen in de lucht hangen, het futurisme bijvoobeeld was 100 jaar geleden in opkomst, dus dat moet herdacht worden. Ook is het mogelijk dat musea volkomen los van elkaar programmeren. Maar het is evengoed mogelijk dat het ene museum lucht krijgt van de plannen van het ander en dan denkt “Dat kunnen wij ook” en probeert mee te liften op het succes van de ander. Daar lijkt het een beetje op in het geval van de twee recente tentoonstellingen over de Leipziger Kunstenaar Neo Rauch. De Fundatie in Zwolle had de kleine tentoonstelling Die Mitte, met vooral recent werk van Rauch en enkele ronde doeken uit de jaren negentig. Vrijwel tegelijkertijd kwam Het Drents Museum met een veel grotere tentoonstelling Wegzehr. Deze omvatte werken uit heel Rauchs oeuvre, waaronder veel niet eerder in Nederland getoonde tekeningen en schetsen. De voormalig directeur van De Fundatie, Ralf Keuning, heeft met eerdere tentoonstellingen en ook aankopen van het werk van Rauch deze belangrijkste vertegenwoordiger van de Neue Leipziger Schule in Nederland geïntroduceerd. Vermoedelijk heeft hij, toen hij hoorde dat Drenthe groots ging uitpakken, er in De Fundatie even snel een tentoonstelling bijgezet. Je ziet dat ook in de catalogus. In alles geeft Die Mitte de indruk dat het met haast is gemaakt. Vergeleken bij de grote tentoonstelling uit 2017 over Rauch, Dromos, ook in de Fundatie, haalt Die Mitte zowel als tentoonstelling als in de catalogus het niet bij die van 2017. Alleen het ronde werk was verrassend, de andere schilderijen mooi als altijd.
Nachtmerries
Voor wie het werk van Rauch niet kent: De kunstenaar maakt metershoge en brede doeken, met daarop de meest fantastische en ook wel macabere beelden, superrealistisch. Rauch schildert zijn dromen, of beter zijn nachtmerries. Die gaan vaak over mannen die dingen maken of proberen te maken. In zijn doeken speelt de tijd een spel, je ziet mensen in moderne kleren, maar ook in kleren uit de 18de en 19de eeuw. Rauch is geboren in de DDR, zijn ouders kwamen om het leven toen hij een paar maanden oud was. Hij groeide op bij zijn grootouders. Rauch is een van de meest geweldige kunstenaars van deze tijd. Niet dat je het allemaal snapt, maar het gaat wel over ons, over onze tijd, over de zoektocht in het leven.
De Rauch tentoonstellingen zijn afgelopen, maar wie een compleet beeld wil zien van Rauch kan het beste de Drentse catalogus aanschaffen, Wegzehr. Net als de tentoonstelling is is ook deze catalogus omvangrijker: 60 pagina’s dikker dan Die Mitte. Bijzonder is dat de boeken praktisch even duur zijn, Die Mitte kost €27,50, Wegzehr heb je voor €28,50.Voor 1 euro meer krijg je een boek dat veel meer werken van Rauch bevat. In Wegzehr staat een lang interview dat Harry Tupan, de directeur van het Drents Museum had met Rauch. In 2017 gaf Rauch al een interview aan Keuning voor een publicatie van de Fundatie. Het recentere interview in Wegzehr is een herhaling van zetten, veel nieuws kom je niet tegen. En Tupan is ook niet zo’n goede interviewer als Keuning. Het meest wonderlijke aan de kwestie is nog wel dat beide catalogussen bij dezelfde uitgeverij zijn verschenen: Waanders. Heel benieuwd hoe daar zo’n beslissing tot stand komt.
Samenvattend vonden beide musea het dus nodig om de Rauch bewonderaars twee keer een reis naar een museum te laten maken en twee keer een catalogus aan te laten schaffen. Veel beter was het geweest als Drenthe en Zwolle de handen ineen hadden geslagen, met als resultaat een supergrote Rauch combi-tentoonstelling en een catalogus van wel 300 pagina’s, met alleen maar goede teksten. Drenthe had dan de meeste stukken kunnen tentoonstellen en Zwolle had dan misschien voor de meeste artikelen in de catalogus kunnen tekenen.
Natuurlijk snap ik dat in de museale wereld ook gezonde concurrentie moet plaatsvinden, we leven immers in neoliberale tijden, maar als je weet dat beide musea sterk gesubsidieerd worden door de overheid, dan is dit concurrentje spelen met belastinggeld, van u en mij. Tijd en geld kan men beter stoppen in een excellente samenwerking en dan kan Waanders ook meer excellente boeken uitgeven, zoals we dat van ze gewend zijn.
—
Roeland Dobbelaer (1962) studeerde filosofie in Utrecht en Parijs. Hij is de bedenker, oprichter en was de eerste hoofdredacteur van Filosofie Magazine en was hoofdredacteur van Natuur&Techniek. Ook stond hij aan de wieg van vele andere tijdschriften en de uitgeverijen Beta Publishers, Veen Media en Alea Publishers. Tegenwoordig is hij mediaondernemer en bestiert hij Bazarow. Een van zijn leesprojecten is het biografisch lezen: de favoriete boeken lezen van geliefden en vrienden zodat het leven een grote boekenclub is. Hij schrijf op Bazarow om de week een column.