[Nieuws] De storm rond Brommer op Zee blijft maar doorrazen. Zaterdag publiceerde de Volkskrant nog een reconstructie waaruit blijkt dat het programma toch nog negen keer op de buis had mogen komen. Dat nieuws kwam echter te laat voor de makers. Dus in 2023 mag Özcan Akyol een nieuwe poging doen om mensen via de TV warm te maken voor het boek. Maar hoe?
De Volkskrant kwam bij de start van Brommer op Zee in april 2021 met een artikel over de kunst van het maken van een boekenprogramma, met een overzicht van Neerlands meest toonaangevende literaire programma’s. Maar hoe doen onze buurlanden het eigenlijk, en onze andere Europese buren? Hieronder een lijstje. Wellicht kunnen de makers van het nieuwe boekenprogramma van Eus er inspiratie uit halen.
Vlaanderen
Brommer op Zee was in principe ook het boekenprogramma van Vlaanderen, al zond Canvas het vanwege tegenvallende kijkcijfers al niet meer uit. Wel hebben de Vlamingen De boekathon waarin Tom De Cock telkens een kwartier met schrijvers praat over hun nieuwste boek. Volgens De Morgen is het succes van De Boekathon juist dat het een laagdrempelig programma is waar je niet “minstens twee diploma’s moet hebben om het gesprek te kunnen volgen”.
Wallonië
De boekenprogramma’s bij de Walen komen van Thierry Bellefroid, zelf ook schrijver. Zijn huidige programma, Sous Couverture, is de derde boekenshow die hij maakt voor RTBF, de Waalse publieke omroep. Samen met Lucile Poulain ontvangt hij schrijvers die komen vertellen over hun boek. Het programma duurt zo’n 40 minuten, de uitzendtijden zijn vrij onregelmatig.
Duitsland
Als we naar onze oosterburen kijken lijken die het goed te doen. Maar tussen de formats zit weinig verschil en de meeste boekenprogramma’s zijn pas tegen middernacht te zien.
Vier maal per jaar kunnen onze oosterburen naar Buchzeit kijken, waarin Gert Scobel samen met literatuurcritici Barbara Vinken, Katrin Schumacher en Sandra Kegel over nieuw verschenen boeken praat. Ook worden er persoonlijke leeservaringen gedeeld. De afleveringen zijn rond de boekenbeurzen van Leipzig (april) en Frankfurt (oktober), aan het begin van de zomervakantie en in de kerstperiode.
Eenzelfde concept vind je in Das Literarische Quartett waarin vier literatuurcritici nieuwe boeken bespreken. Tussen 1988 en 2001 was het programma op TV. Na comebacks in 2005 en 2006 is het sinds 2015 weer helemaal terug. Thea Dorn is de vaste gastvrouw. Zij ontvangt elke aflevering drie gasten. Het programma verschijnt om de twee, drie maanden en wordt rond middernacht uitgezonden.
Literatuurcriticus Denis Scheck bespreekt nieuwe boeken in Druckfrisch. Scheck maakt het programma, elke maand een half uur, al sinds 2003. Druckfrisch is op zondag rond middernacht te zien. Wel wordt het programma daarna nog drie keer overdag herhaald.
Op de kleinere Duitse zenders heeft Scheck nog een programma, Lesenswert. Hierin spreekt hij met schrijvers en literatuurcritici over nieuwe boeken. Vijf keer per jaar is er een special, Lesenswert Quartett. De special heeft een format identiek aan Buchzeit en Das Literarische Quartett. Samen met literatuurcritici Insa Wilke en Ijoma Mangold en een gast bespreekt Scheck nieuwe boeken.
Zweden
De Zweden kunnen wekelijks kijken naar Babel. Deze literaire talkshow gaat al ruim vijftien jaar mee. Het format lijkt op dat van bijna alle boekenprogramma’s. Het uur wordt gevuld met interviews en boekentips, en afgesloten met een muzikaal optreden. Het is de grootste boekenshow van Scandinavië.
Frankrijk
Vanuit het hoge noorden gaan we naar Frankrijk. Jarenlang werd daar dagelijks een boek aangeprezen in Un livre, un jour, maar daarvan werd in 2021 de laatste uitzending uitgezonden. François Brusnel heeft met La p’tite librairie echter een opvolger op het programma gemaakt. Elke dag bespreekt hij in een paar minuten een boek om te (her)ontdekken.
Brusnel was jarenlang de presentator van La grande librairie (zie de coverfoto), een wekelijks boekenprogramma van maar liefst anderhalf uur, uitgezonden om 20.50u op de woensdag. Sinds september is Augustin Trapenard het gezicht van de show. Elke aflevering heeft een ander thema en bestaat naast interviews ook uit een tussenstop bij een boekhandel ergens in het land. Vier schrijvers verhalen over hun nieuwe boek en er zijn regelmatig thema-afleveringen over literaire grootheden of buitenlandse literatuur. Zo was er in november een special over Marcel Proust en in oktober over Nobelprijswinnaar Annie Ernaux.
Sinds 2021 maakt auteur Cyrille Eldin het programma Caractères, waarin hij maandelijks rond een thema makers, liefhebbers en lezers van boeken ontmoet. Enige probleem is dat dit programma enkel te zien is via betaalzender Canal+, en net als de Duitse boekenprogramma’s laat op de avond. Het derde seizoen is nu bezig.
Nachtbrakers kunnen op Canal 8 kijken naar Voyage au bout de la nuit, waarin acteurs voorlezen uit Franse klassiekers. De afleveringen zijn op YouTube terug te kijken.
Op France 2 liep tot vorige week de verkiezing Le livre favori des Français, waarin Fransen konden stemmen voor hun favoriete boek. Het programma was gebaseerd op The Big Read, uitgezonden in 2003. Britten kozen toen Lord of the Rings als hun favoriete boek. De fantasyklassieker van Tolkien werd zesde in Frankrijk. Vorige week donderdag werd in een live-uitzending duidelijk dat Il est grand temps de rallumer les étoiles het favoriete boek van de Franse bevolking is. De manga One piece van d’Eiichiro Oda eindigde op plek twee, Harry Potter op plek drie. Meer dan 100.000 mensen brachten hun stem uit.
Groot-Brittannië
De BBC kwam dus in 2003 met The Big Read, maar verder is het aan de overkant van de kleine plas slecht gesteld met boekenprogramma’s, in ieder geval in vergelijking met Frankrijk en Duitsland. Het enige structurele boekenprogramma is Between the covers, waarin Sara Cox met bekende Britten praat over hun favoriete boeken. Er is een boek van de week en er wordt een boek van één van de gasten besproken. Er zijn tot nu toe vijf seizoenen verschenen van zes afleveringen (eerste seizoen zeven) die wekelijks verschijnen. Het programma is op de dinsdag om 19u Britse tijd op TV.
Italië
Het enige nog lopende Italiaanse boekenprogramma dat ik heb kunnen vinden is Play Books, al is het alleen te bekijken via RaiPlay, een soort NPO Start. De afleveringen zijn kort (20 minuten) en draaien allemaal om een ander thema.
Spanje
Het grote literaire programma van Spanje heet Página Dos en wordt gepresenteerd door Oscár López. Sinds het huidige seizoen heeft het programma een andere opzet waarin ook meer ruimte is voor de vraagstukken die boeken opwerpen, maar nog steeds vormen interviews met schrijvers de hoofdmoot. Página Dos wordt wekelijks om 20.30u op de dinsdag uitgezonden en duurt een half uur.
Spanjaarden kunnen ook kijken naar Un pais para leerlo, waarin de jonge krullenbol Mario Obrero schrijvers interviewt. Het programma duurt 35 minuten en is op vrijdag om 20u te zien. Naast interviews bezoekt Obrero, een talentvolle dichter, plekken waar literatuur gepromoot wordt en zijn er elke aflevering ook boekentips. De interviews vinden elke aflevering ergens anders plaats. Obrero bezoekt ook de plaatsen waar werd geschreven aan Spaanse meesterwerken.
—
Jochem Wijma