“Aan Zabriskie kun je je laven als aan een bron, diep verscholen in een onherbergzaam gebied: een zeldzame plek waar je al je omhulsels kunt afleggen, je van elke substantie en vorm ontdoen. Waar je met een gerust gemoed je huid afwerpt, je vlees laat ontbinden, je skelet verpulveren, tot je niet meer bent dan de herinnering aan een ademtocht, aan lang vervlogen hoop,” aldus beschrijft Bazarow recensent Elisabeth Francet de dichtbundel Zabriskie van de Peter Verhelst. Gisteren werd bekend gemaakt dat deze Vlaamse dichter de Grote Poezieprijs 2024 heeft gewonnen.
De jury over Zabriskie: “Beginnen en opnieuw beginnen. Zo hartverscheurend mooi kan dat zijn, bewijst Zabriskie van Peter Verhelst. Zabriskie is het laatste, filmische deel van een dystopische trilogie, die begon met Zon (2019) en 2050 (2021), over de mens die naar houvast in deze apocalyptische tijd zoekt en die noodgedwongen opnieuw moet leren lopen: “Het is een mens die, wandelend over de asfaltzee/ (…) een in wit linnen geklede jongen (of is het loszittend vel)/ die achterover valt en zich telkens weer aan de haren overeind trekt”.
In het onwezenlijke duister van een post-apocalyptisch niemandsland, waar alleen nog suggesties van leven ronddolen, welt – hoe onwerkelijk ook – een bron. Ook in levenloze toestand is het zaak om in beweging te blijven, naar de horizon, een ingebeelde zonsondergang toe te stappen. Stel jezelf voor als een ‘doorbloede steen’, als diep onder je voeten borrelend water, neuriënd. Beeld je in dat je opnieuw leert lopen, de bedoeling ervan ontdekt.
Verhelst neemt de lezer mee in een woestijnlandschap vol gesteenten en cactussen, schorpioenen en mammoeten, “opspuitende fonteinen” en “vloeibare spiegels”. In een tijdloos, mythisch universum vol gevaren én kansen, ondernemen twee geliefden zeven “voyages” als een allegorie op het leven in deze onheilspellende eindtijd. Of zoals de bundel omineus opent: “Weldra hebben we alles opgebruikt. De grassen zijn geel./We halen er de polsen aan open, de kinderen de hals. Koorts/laat ons zingen in tongen.” Wat volgt, is bijna een omgekeerd scheppingsverhaal, boordevol met verwijzingen naar film, beeldende kunst, film en dans. Op zijn website vermeldt Verhelst door welke kunstenaars en werken hij is geïnspireerd, al kun je ook van Zabriskie genieten zonder die verwijzingen te kennen.
Lees hier het hele juryrapport. De jury bestond dit jaar uit Sasja Janssen, Cathérine de Kock en Elten Kiene.
Ook werd de publieksprijs uitgereikt. Deze gaat de Vlaamse Sofie Verdoodt voor de bundel Anker Kruis Hart. De publieksjury werd samengesteld uit luisteraars van Opium, AvroTros programma, en bestond uit: Jenny van der Aa, Yvonne van der Haven en Oscar Tops
—
Redactie Bazarow