Help, het antiquariaat sterft uit! luidt de titel van een artikel in de Volkskrant van voor de kerst. Het artikel is geschreven door auteur en biograaf Dik van der Meulen. Van der Meulen voerde in 2023 een correspondentie over het verzamelen van oude boeken met schrijver Alexander Reeuwijk. De correspondentie leidde tot Van der Meulens boek Mesjogge bezitsdrang – Brieven van twee boekenverzamelaars bij Walburg Pers. In het Volkskrant artikel bespreekt hij de redenen voor de verdwijning van tweedehands boekenwinkels. Bazarow speurde op het internet naar antiquariaten die in 2023 zijn verdwenen.
Een zeldzaam boek kopen is door het internet veel makkelijker geworden. “In Nederland bestellen steeds meer mensen boeken via Boekwinkeltjes en Antiqbook, en wie een zeldzaam buitenlands werk zoekt, kan op uiteenlopende internationale websites terecht,” schrijft Van der Meulen.
“De zaken waar je kon verdwalen tussen stapels oud papier, waarin ongekende schatten sluimerden,” zoals Van der Meulen de antiquariaten omschrijft, verdwijnen steeds meer. Afgelopen jaar stopten onder andere Kretschmar in Den Haag en Tweeërlei in Sliedrecht.
Maar niet alleen de komst van het online winkelen verklaart de verdwijning van tweedehands boekwinkels. De eigenaren worden oud en hebben vaak geen opvolgers. Een voorbeeld van Van der Meulen is het antiquariaat van Everhard Fukkink aan het Haarlemmerplein in Amsterdam. Afgelopen november werd Fukkink onwel en sloot de winkel. Het online podium Wij zijn de stad Limburg deelt dat de Boekenbeurs in Middelburg na 40 jaar begin 2023 zijn deuren sloot en eigenaar Fred Duivenvoorde alleen nog online met een kleine collectie doorgaat.
Daarnaast wordt de groep verzamelaars door vergrijzing steeds schaarser. “Zelfs op de grote zomerboekenmarkten van Deventer en Dordrecht, waar je je tot voor kort bij elke kraam zowat moest invechten, kun je tegenwoordig op je gemakt rondscharrelen,” aldus Van der Meulen.
De tweedehandsboekwinkels worden vaak vervangen door schoenen- of klerenwinkels. “Voor de nog actieve verzamelaars is het een betreurenswaardige ontwikkeling, omdat het internet een grote tekortkoming heeft: je koopt er alleen boeken waarvan je weet dat ze bestaan.” Van der Meulen vermoedt ook dat de gevreesde ontlezing te maken heeft met de verdwijning van antiquaren, maar hier is nog geen onderzoek naar gedaan.
Van der Meulen houdt hoop. “Er zijn plaatsen waar het helemaal niet zo slecht gaat, zoals Deventer.” Volgens eigenaar Jan Praastink Wessels van boekwinkel Das Gute Ist Immer Da! is het mede door mensen die speciaal naar Deventer reizen voor boeken, zoals Duitsers en Vlamingen.
Ook is er een nieuw fenomeen ontstaan: openbare mini bibliotheken. In steden en dorpen zijn overal kleine kastjes met gratis boeken te vinden, opgehangen door boekenliefhebbers. “Geen volwaardig alternatief voor de antiquariaten, maar in elk geval een teken dat het boek nog lang niet dood is.” Lees het volledige artikel in de Volkskrant.
Bron: Volkskrant
–
Laura van de Bult