Vandaag is de Internationale Dag van de Moedertaal, die in 1952 in het leven werd geroepen. Dit jaar is deze dag in Nederland misschien wel relevanter dan ooit. Bazarow.com geeft een overzicht van het nieuws rondom onze moedertalen in de afgelopen weken.
Op 8 februari maakten Nederlandse universiteiten bekend dat ze zelf maatregelen treffen om de stroom van internationale studenten te beperken en zo de rol van de Nederlandse taal in het hoger onderwijs te waarborgen. De Rijksuniversiteit Groningen (RUG) kondigde aan dat ze stoppen met de minor waar de studie Fries onder valt. En uit de jaarcijfers die de CPNB in januari publiceerde bleek dat de afzet van Engelstalige boeken in 2023 wederom steeg, terwijl die van Nederlandstalige boeken opnieuw afnam. Kortom, de taal is in het nieuws deze maanden.
Buitenlandse studenten
De oploop van buitenlandse studenten is al langere tijd een onderwerp van discussie. In 2023 kwam een derde van de studenten die zich inschreven voor een bachelorstudie uit het buitenland, aldus NOS. Al in 2022 riep minister Dijkgraaf van Onderwijs universiteiten op de stijgende toestroom te stoppen, en nu lijken universiteiten dit verzoek dus in te willigen. Zij willen onder andere Engelstalige studies omzetten naar een Nederlandstalige variant. Dit gaat vooral om grote bachelors zoals economie en psychologie, die elk jaar grote aantallen studenten aantrekken. Ook willen ze wettelijk in staat zijn om voor Engelstalige opleidingen een grens te stellen aan de hoeveelheid studenten die ze toelaten. Het doel is om het aandeel Engelstalige opleidingen te halveren, van de huidige 30% naar zo’n 10 tot 15%, aldus Anton Pijpers, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Utrecht. Hij was betrokken bij het bedenken van de leidraad die de Nederlandse universiteiten samen opstelden.
Fries
In 2013 hief de Rijksuniversiteit Groningen, die toen al als enige universiteit in Nederland Fries aanbood, de bachelor Fries op. Sindsdien werd Fries ondergebracht onder de bachelor Minorities & Multilingualism, maar vorige week maakte de RUG bekend dat ook deze studie ophoudt te bestaan. Minister Dijkgraaf van Onderwijs stelt dat het niet de bedoeling is dat de studie Fries hiermee verdwijnt. Een mogelijkheid zou zijn om de bachelor te verplaatsen naar de campus Fryslân, de Friese afdeling van de RUG die in Leeuwarden is gevestigd. Maar dat Fries een zorgenkindje is, is zeker. Gelukkig is er wel een sprankje hoop op de horizon, want minister Dijkgraaf beloofde in januari nog dat de overheid elk jaar 340.000 euro vrijmaakt om Fries op de universiteit te houden. Tegen Omrop Fryslân zegt hij: “Het Fries heeft als tweede rijkstaal in de provincie Friesland een belangrijke positie en heeft daarmee ook plaats in ons wetenschappelijk onderwijs en onderzoek.’’
Meer Engelstalige boeken
Tot slot bleek uit de jaarlijke analyse van de CPNB (Stichting Collectieve Propaganda van het Nederlandse Boek) dat de afzet van Engelstalige boeken wederom steeg, dit jaar wel slechts met 2% tegenover maar liefst 19% in 2022. Daarentegen daalde de afzet van Nederlandstalige boeken met 1%. In 2023 was een vijfde van alle verkochte boeken anderstalig. In een enquête van KVB Boekwerk uit 2023 bleek dat van jongeren zelfs een derde liever in het Engels leest.
De trend in deze berichten is duidelijk; onze moedertalen staan tot op zekere hoogte onder druk. In een column voor Uitgeverij Eenvoudig Communiceren stelt directeur van de uitgever Ralf Beekveldt dat Nederlands met dit tempo zelfs weleens een bedreigde taal kan worden. Desondanks is ook duidelijk dat er op landelijk niveau maatregelen worden getroffen om deze gestage achteruitgang tegen te gaan. Liefhebbers van de Nederlandse taal kunnen deze voorlopig dus nog even blijven praten.
–
Riemer de Vries