Afrekening in het eigen milieu
Özcan Akyol is een multitalent. Hij maakt verschillende goed gewaardeerde tv-programma’s als De geknipte gast en Eus boekenclub en schreef de boeken Eus, Toerist en het boekenweekessay Leger zonder generaal. Ondanks zo’n overvolle agenda laat hij in 2023 een nieuw boek uit de pen vloeien – Afslag 23.
De hoofdpersoon is niet de schrijver zelf, maar de naam is herkenbaar: Eus. Die jongeman hosselt zich door het leven en weet in de loop van zijn onzekere bestaan wat zekerheden te verwerven. Een vaste baan als vertegenwoordiger om te beginnen, een fijne auto, een lekker salaris en een vriendin, zodat zelfs een huisje boompje beestje-leven zich begint af te tekenen.
Pochen
Oude vrienden mijdt hij een beetje omdat ze hem aan het vorige leven thuis doen denken: de al te flexibele mentaliteit, de onbenulligheid/onverschilligheid, het pochen met foute spullen, het overbodige gedoe met dikke horloges en blufferige auto’s en vooral de verhulling van de leegte achter dat alles.
Toch kan hij zijn twee levens niet totaal gescheiden houden. Hoewel succesvol, wordt Eus ontevredener. Hij mist het contact met zijn oude vrienden, de tricky baantjes, vage deals. Er is geen spanning meer, onverschilligheid neemt langzaam bezit van hem. Wat te doen met de rest van zijn leven?
Om die vraag cirkelt de schrijver door het de hoofdpersoon in een grappige macho-achtige stijl te laten vertellen. Beginnend bij de schoolperiode van Eus – de trots van zijn ouders. Die periode loopt niet lekker. Hij gaat dan ook na zijn schoolvakantie stoppen:
“Ik heb er geen trek meer in, voor mij leed het geen twijfel dat ik niet meer naar school zou gaan, ondanks alle verwachtingen van mijn ouders, die nog steeds een potentiële dokter of advocaat in mij zagen, omdat ze helemaal niets begrepen van het onderwijssysteem. Echt totaal geen flikker. Het ergste was dat ze het voor zichzelf wilden, die baan met status en geld. Mijn moeder zou in het theehuis opscheppen over mijn maatschappelijke positie en mijn vader zocht subsidie voor zijn lamlendigheid. Ze bekeken het maar, met hun stupide gedram.”
Hemelsbrede kloof tussen Turkije en Nederland
In dit citaat vinden we het hoofdthema van het boek: het mentale verschil tussen daar en hier. Dat is wat de jonge Eus doorleeft: er is een hemelsbrede kloof tussen Turkije en Nederland. Conservatief en progressief. Achterlijk en voorlijk. En dieper: zijn ouders, oud, en hijzelf, de jeugd. Hij voelt zich klassenmigrant: “elke keer als je weer een nieuw diploma haalt en wat meer gaat verdienen, kom je in andere sociale lagen terecht”
Ook de rest van het boek staat in het teken van die verschillen. Bijvoorbeeld bij de feesten komt weer die dubbele mentaliteit ter sprake: de mannen mogen geen alcohol drinken maar staan op een bruiloft stiekem te lurken aan straaltjes alcoholisch vocht. Ook het blufferige spel met de enveloppen die op een bruiloft gegeven worden, komt aan bod:
“Ik greep de envelop uit mijn kontzak, overhandigde die aan hem (de omroeper – NV) en fluisterde dat er 2480 euro in zat.
‘Wat een gek bedrag, ik rond het wel af naar boven.’
‘Je doet maar, kerel. Het is jouw taak en verantwoordelijkheid.’
‘Ik wil nu alle aandacht van de aanwezigen,’ riep die man. ‘We gaan iets bijzonders meemaken. De beste vriend van de bruidegom heeft zojuist eveneens een geschenk gegeven en in die envelop zit 2500 euro. Een warm en liefdevol applaus voor dit royale gebaar.’
Niemand klapte, alleen een paar kinderen, plus een kwijlende man in een rolstoel aan de zijkant van de kist.”
Akyol zet een keihard confronterend verhaal neer over de strijd om het bestaan, gehinderd door cultuurverschillen en spaart daarbij niemand. Een fijn weglezend boek mét inhoud.
—
