Een confronterend en mooi gecomponeerd verhaal
[Recensie] Lisa Weeda, een Nederlands-Oekraïense schrijfster, bracht haar debuutroman uit in oktober 2021, dus net voordat de grootschalige Russische aanvalsoorlog in Oekraïne uitbrak in februari 2022. In dit boek Aleksandra vertelt zij het verhaal van haar grootmoeder met die naam en haar familie. Het gaat ook over de verschillende oorlogen die Oekraïne, een uitgestrekt land tussen het oosten en het westen en een echte graanschuur, in de 20ste en de 21ste eeuw getroffen hebben. Van de twee wereldoorlogen, de Sovjetoverheersing nadien, tot de Russische annexatie van het Krimeiland en de oorlog in Oost-Oekraïne in 2014.
Kozakken
De familie van de auteur komt uit het dan bezette deel, haar grootmoeder is er geboren en stamt af van de Kozakken uit het gebied die ooit in een ver verleden een aparte staat hadden en die bekend stonden voor hun onafhankelijkheid en onverschrokkenheid, en hun militaire vaardigheden, vooral hun rijkunsten. Haar grootmoeder heeft haar gevraagd naar de Donbass te reizen om haar oom Kolja te zoeken die is vermoord tijdens de oorlog in 2014.
Uitzonderlijk rijk boek
Weeda schreef een uitzonderlijk rijk boek met heel wat literaire elementen in. Een rauwe geschiedenis van het land Oekraïne wordt afgewisseld met magische realistische elementen zoals familieleden die veranderen in herten met gouden pijlen en terug. Daarnaast is er het tijdreizen. Bij het teruggaan in de tijd ontmoet Lisa haar overgrootvader Nikolaj in het Paleis van de Verloren Don Kozak, een plaats waar al haar dode familieleden zich op een of ander moment ophielden, en die haar helpt de sporen van haar oom te volgen. Maar eerst leert ze het verhaal van een aantal andere familieleden doorheen de tijd kennen. Haar grootmoeder werd als jong meisje van haar dorp naar Duitsland gedeporteerd om daar tijdens de Tweede Wereldoorlog als arbeidster in de oorlogsindustrie aan de slag te gaan. In de oorlog om Oost-Oekraïne komt de familie aan beide kanten van de oorlog tegenover elkaar te staan. De Don Kozakken-tradities worden ruim aangehaald.
Perspectiefwisselingen
In het boek wordt er vaak van tijdsbestek en van perspectief gewisseld, zodat het niet gemakkelijk te lezen is. Toch krijgt de lezer veel terug van dit mooi gecomponeerd en knap geschreven verhaal. Het boek is echt actueel en leert je het land Oekraïne en zijn rijke geschiedenis beter kennen, zowel van de laatste jaren als over het nazi- en het Sovjetregime. En bovenal bevat het veel waarheid en is het erg confronterend voor de lezer die in vrijheid in een stabiel en democratisch land woont.
“We hoopten dat het antwoord deze keer anders zou zijn. Op deze grond is al te veel verloren gegaan om niets.”
“We kunnen niets,” zegt een van onze oudsten. ‘Wij zijn maar voorouders. Wij voelen de grond nog wel onder onze hoeven, maar kunnen er niet meer op lopen.”
—
Eerder verschenen op Villa Nathalie – Over lezen
