Omgaan met dementerende mensen
[Recensie] Dit boek met de opmerkelijke titel Als het elke dag zondag is begint met een persoonlijk getinte inleiding waarin Dasha Kiper vertelt dat zij als 25-jarige bij een 98-jarige man komt wonen. Hij lijdt aan dementie en zij heeft als taak om voor hem te zorgen. Het is een eerlijk verslag van haar eerste, soms ongemakkelijke ervaring waarin zij van dichtbij kennis maakt met deze aandoening.
Andere werelden
Ieder hoofdstuk begint met een fragment uit de literatuur en vervolgens wordt iemand die aan dementie lijdt gekenschetst, samen met degene die hier van dichtbij als partner of als kind mee heeft te maken. Uit de ontmoetingen, die soms ook confrontaties zijn, blijkt vaak het onvermogen om mensen met de aandoening van dementie te kunnen begrijpen.
Dementerenden leven in hun eigen wereld die een geheel, van ons verschillende, dynamiek heeft. Vanuit datgene wat hún hersenen hen aanreiken, heeft de werkelijkheid een ándere logica dan de onze en die twee zijn niet bij elkaar te krijgen. De neiging om te ander op z’n in onze ogen ónlogische benadering te wijzen, is dan ook vruchteloos en levert voor beide kanten slechts verlies en eenzaamheid op.
Mantelzorgers zijn vaak geneigd om hen vanuit hun eigen logica te blijven benaderen en dat is merkbaar in hun houding. Zij corrigeren wanneer iemand iets ‘fout’ zegt of doet, zij blijven de ander daarop wijzigen en raken misschien geïrriteerd wanneer de dementerende persoon dit niet oppakt en blijft bij z’n eigen waarheid die volgens hen onjuist is.
Uit de dialogen in ieder hoofdstuk blijkt steeds op pijnlijke wijze hoe deze waarheden met elkaar kunnen botsen wanneer de mantelzorger de ander met z’n eigen, ‘juiste’ waarheid blijft confronteren. Het leidt meestal tot niets en onenigheid en een gevoel van verwijdering zijn het wat triest stemmende gevolg.
Andere benadering
Dit boek is in feite één groot pleidooi voor een andere benadering waarin de dementerende persoon met z’n karakter en z’n situatie van dít moment centraal staat.
De werkelijkheid zoals iemand met Alzheimer die beleeft, is soms – volslagen – anders dan de onze en het is juister om daar zoveel mogelijk vanuit te gaan en vervolgens ook in mee te gaan. Alleen vanuit die houding – die het nodige van mensen vraagt – die intensief met een dementerend iemand omgaan, blijft er contact, al kost dat inspanning, vraagt het zelfopoffering en het loslaten van de eigen, ‘juiste’ veronderstelling en benadering van de werkelijkheid.
Dit boek bevat weliswaar veel verhalen uit de praktijk maar is daarmee nog geen kant en klaar en direct toegankelijk boek met een stel praktische tips en handreikingen hoe je omgaat met iemand die aan dementie lijdt. Het boek vraagt daarom om aandachtige lezing en persoonlijke reflectie om de inzichten vervolgens bij zichzelf te toetsen en zo mogelijk zichzelf te corrigeren en de dementerende persoon echt vanuit z’n eigen leef- en denkwereld te benaderen.
Dasha Kiper is klinisch psycholoog en directeur van steungroepen bij de Alzheimer’s Association. Zij werkt met dementerende patiënten en hun mantelzorgers.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
