Euthanasie eerlijk onder ogen zien
[Recensie] “Iedereen kan voor de vraag komen te staan: is euthanasie voor mij of voor mijn naaste een aanvaardbare uitweg uit het lijden?” (p. 9). Die open houding motiveert de schrijvers van dit boek en typeert de sfeer van dit boek met de ondertitel “Een goede boodschap over een goede dood”. In situaties van uitzichtloos en ondraaglijk lijden kan euthanasie een uitweg zijn die zich als enige weldadige mogelijkheid aandient en een mens verlost van het leven dat onmogelijk is geworden.
Kan echt íedereen voor genoemde vraag komen te staan? Er zijn – genoeg – mensen die om uiteenlopende redenen niets voor euthanasie voelen, daar zelfs vanuit religieuze motieven tegen zijn. Zélf de regie nemen over je leven is voor veel mensen toch wel ingrijpend, zij laten liever de natuur of God hun gang gaan. Mensen die moeite hebben met euthanasie zullen zich door dit boek niet aangesproken voelen. Toch is er in onze tijd meer ruimte gekomen voor de mogelijkheid van euthanasie en voor hen die daar voor openstaan is dit boek geschreven: “Wij zijn ervan overtuigd dat de mogelijkheid van euthanasie een positieve ontwikkeling is en willen dat met de lezer delen zeggen ds Piet Schelling en scenarts Ad Nuijten.
Zij beginnen dit boek met een beschouwing over leven en sterven en vragen in vijf stappen aandacht voor de dood. Daarbij gaat het om levenskunst: hoe ga ik met mijn leven en mijn levenseinde om? Het lijden kán zin hebben, afhankelijk van hoe de mens in kwestie dit ziet, maar lijden hoeft geen noodlot te zijn dat mensen overkomt en dat zij louter moeten ondergaan. Daarom zien de auteurs euthanasie als een geoorloofde mogelijkheid in bijzondere situaties, zelfs als een vorm van mededogen waarin een lijdend mens wordt geholpen om zijn leven zo goed mogelijk te beëindigen.
Die liefdevolle houding is ook een bijbelse waarde, zo wordt betoogd. Het boek biedt een goede uitleg van het zesde gebod ‘Pleeg geen moord’ dat nogal eens in de discussie over euthanasie en abortus wordt betrokken. Beide is niet waar in dit woord aan wordt gedacht, de intentie van het zesde gebod is dat mensen het recht niet in eigen hand nemen en een ander zomaar om het leven brengen. Het gebod wil mensen dan ook voor elkaars gewelddadigheid beschermen.
Verhelderend zijn de diverse cases waarin duidelijk wordt dat euthanasie in uitzonderlijke omstandigheden een goede, zelfs weldadige mogelijkheid kan zijn. Juist vanuit de praktijk waarin mensen tegen de grenzen van hun machteloze leven aanlopen en daar ernstig onder lijden, wordt het nog altijd wat geladen woord euthanasie minder geladen en krijgt het een menselijke klank.
Palliatieve sedatie en terminale sedatie worden verkend en er wordt stilgestaan bij euthanasie in situaties van psychisch lijden, dementie en ouderdomsaandoeningen. Omstandigheden die vandaag vaak nog wel gevoelig liggen en onderwerp van stevige medische en ethische discussie zijn. In hoeverre mogen we in deze omstandigheden euthanasie toepassen? is de vraag die samenleving en politiek bezighoudt. Dit boek schept ruimte voor dit debat, vanuit een duidelijk open welwillende houding maar laat de uiteindelijke keuze aan de lezer. Met Elie Wiesel denken de auteurs in deze richting: “Degenen helpen die zichzelf niet kunnen helpen”.
Piet Schelling is emeritus PKN predikant. Hij schreef in 2019 Denkend aan de dood kom ik tot leven. Ad Nuijten begon zijn medische loopbaan als gynaecoloog en is nu werkzaam als scenarts.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
