Oud maar rijk verleden
“Een Hanzestad is een middeleeuwse handelsstad aan het water,” zo opent Atlas van negen Hanzesteden. De Hanze is geen organisatie maar meer een verbond waarin steden samenwerken om daar economisch voordeel uit te halen. De Hanze is oorspronkelijk een verbond van kooplieden in het Duitse Rijk.
De bloei van de Nederlandse Hanzesteden is in de 14e eeuw en met name Deventer ontwikkelt zich dan door zijn internationale contacten. Sinds eind vorige eeuw wordt de naam Hanze ingezet om deze steden een eigen identiteit te geven. Het vergroot het zelfbewustzijn van de inwoners en is vooral bedoeld om het toerisme te stimuleren.
Levendige verhalen
Ingeleid door een luchtfoto wordt van ieder van de opgenomen negen Hanzesteden het verhaal op boeiende wijze verteld. Onder de plaatsnaam wordt elke stad met een korte omschrijving getypeerd. Het boek is rijk geïllustreerd met afbeeldingen van oude land-, zee en stadskaarten, foto’s van kenmerkende gebouwen die in een kader worden uitgelicht, archeologische vondsten, oude documenten en schilderijen van stadsgezichten.
Enkele bijzonderheden
Doesburg ondervindt de nadelige economische gevolgen van de IJssel die ter plaatse verzandt en daardoor moeilijk bevaarbaar is. Ook het meanderen van de rivier komt de scheepvaart niet ten goede. Zutphen is de oudste nederzetting aan de IJssel; de oorsprong ligt in het jaar 400. De stad heeft een rijke architectuur en wordt daarom ‘Torenstad’ genoemd. Deventer is bekend om zijn lakenindustrie en is de internationale stad waar vele jaarmarkten worden gehouden. Maar liefst vijf keer per jaar vinden hier grote markten plaats die steeds zo’n 17 dagen duren.
Hattem wordt in ‘Atlas van de IJssel’ omschreven als “een droge puist in een weids drassig landschap”. Zwolle wordt vanwege zijn strategische ligging belangrijk omdat hier veel doorvoerhandel plaatsvindt. Zwolle drijft handel met steden in Holland. Hasselt is een bijstad die in de Hanze door Deventer wordt vertegenwoordigd. In Hasselt werden al in een vroeg stadium boeken gedrukt (wiegendruk of incunabelen).
Kampen is het belangrijkste handelscentrum in de Noordelijke Nederlanden. Aan het begin van de 15e eeuw telt de stad ruim 11.000 inwoners, voor die tijd een hoog aantal. De stad beschikt rond 1400 over 120 koggen. Elburg wordt in 1392 door de hertog van Gelre aangewezen als vestingstad. De stad wordt hiervoor iets verplaatst en krijgt een afmeting van 350 bij 250 meter.
Harderwijk is bekend vanwege de lakenindustrie. Hier werd een paardgewichtje gevonden; dit woog oorspronkelijk 87,5 gram, een halve mark. Een grote stadsbrand in 1503 had ingrijpende gevolgen.
Naast de verwijzing naar literatuur en websites wordt ook verwezen naar zes musea in deze Hanzesteden. Atlas van negen Hanzesteden is een prachtig, boeiend en zeer toegankelijk geschreven boek dat interessant is voor inwoners van deze Hanzesteden maar ook voor iedereen die in Nederlandse en regionale geschiedenis is geïnteresseerd.
Paul Brood is archivaris en rechtshistoricus. Michel Groothedde is co-auteur van Historische streekatlas. Ewout van der Horst is directeur-bestuurder van museumorganisatie Deventer Verhaal. Frank Inklaar is auteur in tijdschriften en boeken. Harry Stalknecht is historicus, auteur van historische uitgaven waaronder Een klein atlas van alledaagse dingen en journalist bij historische tijdschriften.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
