Een langzaam tot ontploffing komende emotiebom
Wie kent het tranentrekkende verhaal van Bambi het hertje niet? Niemand, vrees ik, want ongeveer iedereen heeft dat verhaal inderdaad dankzij de film van Walt Disney tot zich genomen. Zielig, precies. Tranentrekkend, absoluut. Droevig, zeker. Een emotionele rollercoaster die kinderen een zwaar trauma bezorgt? Niet overdrijven, zo erg was het ook weer niet.
Wat het wel was: een slap aftreksel van dit boek. In 1923 verkocht Salten de filmrechten daarvan aan de MGM studio’s, die ze later doorverkochten aan Disney. Pas in 1942 kwam de film uit. Disney vond het verhaal te wreed en te somber voor een vrolijke film. Dus werd er geknipt en geschaafd en hielden we de Disney-versie over waarvan vertaler Jet in het nawoord schrijft:
“Het is de film die ervoor gezorgd heeft dat iedereen in onze tijd iedereen denkt dat Bambi een kinderboek is. Dat is het niet: het is een mooi en rijk verhaal over kwetsbaarheid, wreedheid, volwassen worden en sterven.”
Ongemakkelijke vertelling
Daar sluit ik me geheel bij aan. Voordat ik dit boek las, had de naam van de film Bambi een suikerzoete bijsmaak, zag ik het getekende hertje in het bos in vrolijke kleuren voor me. Dat is nu voorbij. Sadder en wiser, zoals de Engelsen zeggen, sloeg ik het boek dicht. Wat een formidabel originele en tegelijk ongemakkelijke vertelling. Waarom is het zo goed?
Ten eerste voor unverfroren durf. Een heel boek over een hertenjong? Dat avonturen beleeft met soortgenoten en predatoren en mensen, in een prachtig bos dat desalniettemin vol gevaren zit? Wie gaat dat lezen? Toch slaat Salten onbevreesd aan het vertellen:
“Diep in het struikgewas werd hij geboren, in een van die kleine, verborgen kamertjes in het bos. Ze lijken aan alle kanten open, maar geven aan alle kanten beschutting. Er was ook maar weinig ruimte, net genoeg voor hem en zijn moeder.
Daar stond hij nu, zwaaide vervaarlijk op zijn dunne poten, keek met wazige ogen onnozel voor zich uit en zag niets, liet zijn kop hangen, beefde erg en was nog helemaal suf.”
De compassie van de lezer met het hoofdpersoontje is het tweede bonuspunt. Dit gevoel wordt versterkt door de volstrekt natuurlijke wijze waarop het hertje rondloopt in het bos. Dat dreigende komt ook terug in de onderliggende thema’s in het boek. Zo kunnen we onzekerheid, vreemdelingenangst en het zoeken naar het beloofde land herkennen. Ook kunnen veel passages worden gelezen tegen de achtergrond van de pogroms onder de Joden in die tijd.
Liefde bloeit op
Tenslotte is er het invoelingsvermogen dat de schrijver bij de lezer aanwakkert. Het hertje beleeft alles in het nu; de warmte in de zomer, de vorst in de winter, het zien aftakelen van zijn oudere soortgenoten, de dreiging van onweer, roofdieren, honger, dorst, uitputting. En er is natuurlijk de liefde als hij zijn vriendinnetje Faline na lange tijd weer ontmoet:
“Daarginds op het veld,’ herinnerde Bambi zich, ‘hebben we tikkertje gespeeld…weet je nog?’
‘Ik geloof dat het zo ging…’ zei Faline en ze ging er als de wind vandoor. Bambi bleef eerst beduusd achter, maar stoof toen achter haar aan. ‘Wacht! Wacht toch!’ riep hij vol geluk.
‘Ik wacht niet,’ plaagde Faline, ‘ik heb ontzettende haast!’ En met lichte sprongen rende ze in een kring door de bosjes en het gras. Eindelijk haalde Bambi haar in, hij versperde haar de weg en nu stonden ze rustig bij elkaar. Ze lachten en waren tevreden.”
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow. Ook gepubliceerd op Nico’s recensies en TikTok.
