Anderhalve week wandelen door aaneengesloten bosgebied
[Recensie] Nederland behoort met tien procent bosoppervlak tot de minst bosrijke landen van Europa. Alleen IJsland, San Marino en Malta hebben er nog minder van. Bos in eigen land is ook niet populair, integendeel – Nederland is meer een land van open landschappen en zee. Toch is het bos beleven niet alleen iets wat aan de andere kant van de grens kan. Auteur en socioloog Herman Vuijsje gaat uitgebreid in Nederlands bos aan de wandel en doet in Bosgevoel verslag van zijn indrukken. Op 1 juni 2021 begon hij aan een anderhalve week durende voettocht in eigen land. Eerder schreef hij er voor de NRC al kortere stukjes over. In dit boek vertelt hij er uitgebreider over.
Dit boek is geen reisgids of floristisch boek, maar een ervaringenboek. Vuijsje zegt zelf nauwelijks een beuk van een eik te kunnen onderscheiden. Hij beschrijft wel een veelheid aan cultuurhistorische wetenswaardigheden en persoonlijke observaties en gedachten. Zestig jaar eerder ging hij met zijn ouders mee op een altijd hetzelfde – dus saaie – ommetje in het Gooi. Precies op diezelfde plek start nu zijn voettocht. Tot zijn verbazing is die van meet af niet saai. Hij hoort veel vogelgeluiden, iets wat hem vroeger nooit opviel.
In de verhalen over de verschillende etappes neemt hij de lezer mee in wat hij ziet en beleeft aan het bos. Hij becommentarieert relevante en interessante zaken. Zo stipt hij het fenomeen van de plukjes moderne compensatienatuur aan – en citeert daarbij met instemming landschapsontwerper Adriaan Geuze. Die vindt dit een erge vorm van landschapsbederf – ‘totale achterhoekisering’: als er meer bos moet komen, maak dan grotere eenheden met echte belevingswaarde – zodat je er bij wijze van spreken ’s nachts echt niet in durft…
Dagwandelingen
Op elke dagwandeling opnieuw – naar de volgende overnachtingsplek – geeft Vuijsje commentaar. Zo leren we dat veel schrijvers het niet zo ophadden met het bos. Volgens Vuijsje heeft niemand meer dan Marten Toonder meer bijgedragen aan het verbreiden van het enge-bosgevoel. ’Er bestaat zoiets als échte Toonderbomen.’ En de bomen van zijn eerste echtgenote, Phiny Dick, die Olle Kapoen maakte, waren zelfs in staat de achtervolging in te zetten.
Op weg uiteindelijk naar Hattem krijgen we op een onderhoudende manier veel interessants te horen bijvoorbeeld over Kasteel Groeneveld, Radio Kootwijk, de Paasheuvel en de muur van Mussert. En behalve dat, filosofeert hij af en toe over ‘het leven.’ Zo horen we dat Vuijsje het goed voorstelbaar vindt dat de mens bepaalde religieuze – animistische – ontwikkelde juist in het bos, maar kan zich – met Spinoza – maar moeilijk voorstellen dat dat voor een monotheïstische religie zou gelden. Dit merkt hij mede naar aanleiding van het verslag van wandeldominee Jacobus Craandijk op die in 1888 door Nederland trektochten maakte. Zulke godsdiensten zijn toch juist ontstaan in omgevingen zonder bos, in woestijnen en andere onherbergzame omgevingen? Ook maakt hij de lezers deelgenoot van een schuiver die hij al wandelend maakt en die zijn gezicht minder toonbaar maakt- misschien wel een beetje afschrikwekkend voor mensen die hij in de eerste dagen erna onderweg tegenkomt.
Kroondomein
Vuijsje schrijft onderhoudend en toegankelijk. Zijn bespiegelingen leveren bovendien geregeld verrassende originele gezichtspunten op, bijvoorbeeld over de waarde voor de natuur van Kroondomein het Loo en legeroefenterreinen. Dat alles bij elkaar geeft dit met verschillende – meestal eigen – foto’s geïllustreerde boekwerkje een aangenaam en verrassend karakter. Wie eens heerlijk achterover in de leunstoel het Nederlandse bos wil proeven, die kan dat doen met deze publicatie van Herman Vuijsje in de hand.
—
Voor het eerst gepubliceerd op Bazarow
