Connemara eindigt voorspelbaar, maar de beschrijving van deze liefdesgeschiedenis verveelt nooit
[Recensie] Nicolas Mathieu is een ‘Spinalien’, iemand uit het Franse plaatsje Épinal. Épinal is te groot om een dorp te zijn maar te klein voor een echte stad en ligt, ver weg van alles, verstopt in de weelderige natuur van de Vogezen. Ooit studeerde ik een jaar in het verderop gelegen Nancy, waar ik verzeild raakte in een vriendengroep uit Épinal. Allen waren blij hun duffe en benepen stadje te zijn ontkomen.
Mislukte internetflirt
Hélène, een van de belangrijkste personages uit de vuistdikke roman Connemara, is indertijd ook aan het leven in Épinal ontsnapt, maar legt nu de omgekeerde weg af. Vanuit Parijs moest ze met haar vriend Philippe, met wie ze al vijftien jaar samen is, en hun twee jonge dochters teruggaan naar Nancy, waar ze werk vond in een adviesbureau dat weliswaar enigszins tweederangs is, maar daarom niet minder pretenties heeft. Haar leven en haar relatie raken er geleidelijk en onvermijdelijk in het slop. Tijdens een mislukte internetflirt treft ze bij toeval in een restaurant Christophe, op wie ze als middelbare scholiere hevig verliefd is geweest. Hij was de stralende, onbereikbare ster van het ijshockeyteam van Épinal.
Inmiddels is Christophe wat dikker, trager, gescheiden en vader van een zoon. Hij woont nog steeds onder de rook van Épinal, met een lieve maar steeds sterker dementerende vader en zo nu en dan met zijn zoon. ’s Avonds drinkt hij doorgaans bier en eet hij zakjes chips leeg voor de televisie, in gezelschap van twee boezemvrienden. Uit nieuwsgierigheid naar wat had kunnen zijn in het verleden, maar ook om hun levens wat nieuwe kleur op de wangen te geven, beginnen Hélène en Christophe, eerst bijna terloops, een verhouding.
Liefdevolle precisie
Natuurlijk eindigt dat alles voorspelbaar verdrietig, maar de kracht van Connemara zit in de manier waarop Nicolas Mathieu zijn verhaal vertelt. Mathieu schildert de levens van zijn personages met de aandacht en de liefdevolle precisie van een miniaturist. De achtergrond waartegen alles zich afspeelt, krijgt daarin veel nadruk: het competitieve kantoorbestaan vol intriges van Hélène, de bescheiden baantjes waarmee Christoph en zijn vrienden het hoofd boven water moeten houden (je begrijpt meteen waarom de Fransen geen dag later met pensioen willen dan noodzakelijk), de simpele plattelandsrestaurants en ketenhotelletjes waar de geliefden elkaar treffen, de ijshockeywedstrijden, en tenslotte de troosteloze bruiloft waarop de ontknoping van het verhaal haar beslag krijgt, maar ook het gevoel van ontluistering bij het ouder worden: “Zo had Christophe het begrepen, dat leven was niet zijn leven geweest. Hij had het alleen maar gebruikt, zoals je een paar schoenen gebruikt, of een brug om over het water te komen, en er was op zijn veertigste niet meer van over dan een serie vage herinneringen.” En op de achtergrond van hun belevenissen klinkt steeds weer die oude, voor iedereen van hun generatie vertrouwde, bombastische hit van de Franse zanger Michel Sardou: ‘Les Lacs du Connemara’. Door een behendige constructie met flashbacks en door het verhaal vanuit de standpunten van verschillende personages te laten vertellen blijft de lezer niettemin in de ban van het verhaal en vat hij gaandeweg genegenheid op voor de voortmodderende personages.
De gedetailleerdheid waarmee Mathieu zijn relaas vertelt haalt soms weliswaar de vaart een beetje uit het verhaal, maar de winst is dat ook het kleinste en meest vertrouwde detail uit het dagelijks leven lading en betekenis krijgt en een prachtig tijdsbeeld ontstaat. “Tachtig jaar was wel genoeg geweest, “ moet Jorge Luis Borges ooit over ‘Honderd jaar eenzaamheid’ hebben gezegd. Dat bezwaar van een iets te grote lengte gaat voor Connemara ook wel op, maar het staat, ook zonder dat het boek het niveau van Marquez’ roman haalt, het leesgenot zeker niet in de weg.
—
