De Franse Revolutie was een mannenzaak
[Recensie] “Hebben jullie Théroigne gezien? Minnares van het bloedbad, een volk zonder schoenen aansporend tot opstand, de wang en het oog in vuur en vlam, haar karakter spelende, en beklimmende met de sabel in de hand de koninklijke trappen?” schreef Charles Baudelaire in het gedicht Sisina. Het was een beschrijving van de rellen die op tien augustus 1792 plaatsvonden in Parijs, tussen het volk en de Zwitserse wacht van Lodewijk XVI die vooral voor die laatsten slecht afliepen. De Zwitsers werden afgeslacht en de koning gearresteerd, om vijf maanden later onder de guillotine te belanden. Ook de royalistisch gezinde journalist François-Louis Suleau werd toen vermoord, en wel door Théroigne de Méricourt, een van de aanstokers van de strijd. Dat wil althans de legende, want of deze Belgische revolutionaire de journalist werkelijk een kopje kleiner maakte is niet zeker. Al had ze er redenen genoeg voor natuurlijk, aangezien hij haar in zijn artikels al jaren een courtisane noemde die het volk opjutte en die zelfs een handleiding voor prostituees had geschreven.
Parijs
Maar wie was Théroigne echt? De dochter van een handelaar uit het Waalse Marcourt, lezen we in De amazone van de Franse Revolutie, geschreven door Luc Van den Broeck en Sarah De Grauwe, die op haar vijfde haar moeder verloor en op haar elfde in dienst ging van een Engelse adellijke dame die haar een degelijke opvoeding gaf. In Londen werd een jonge edelman op haar verliefd die haar vervolgens meenam naar Parijs en wellicht bezwangerde. Het zou alleszins een verklaring zijn voor de 200.000 pond die hij haar schonk en die maakte dat ze zich voortaan kon toeleggen op zingen en pianoforte spelen. En op het sympathiseren met en sturen van de Franse Revolutie natuurlijk, want Théroigne was samen met de filosoof Condorcet, Madame de Staël en Olympe de Gouges, de auteur van de Déclaration des Droits de la Femme et de la Citoyenne, een voorvechtster van het revolutionaire feminisme. Dat is tot Robespierre en co, die de vrouw liever aan de haard met een baby aan de borst zagen, de macht overnamen. De filosoof pleegde zelfmoord, de Madame ging op de vlucht, Olympe kwam onder de guillotine terecht en Théroigne van 1794 tot haar dood 23 jaar later in de afdeling psychiatrie van het Salpêtrière.
Reputatie
Van den Broeck en De Grauwe schreven een ingetogen biografie van Théroigne, met oog voor de historische context, de vele open vragen die na haar dood restten en de kwalijke reputatie die Alphonse de Lamartine, Alexandre Dumas en de broers Goncourt haar wellicht onterecht bezorgden, een reputatie die haar weliswaar een belangrijke rol opleverde in Assassins Creed: Unity, maar wel die van een bloeddorstige oproerkraaister.
—
Eerder verschenen in Knack
