Lastige puzzel, maar de moeite waard
[Recensie] Sommigen leren zichzelf pas goed kennen na een dramatische gebeurtenis, zoals de plotselinge dood van een naaste. De een heeft spijt van een al te starre houding, de ander merkt dat de liefde dieper zit dan hij altijd heeft willen toegeven, al was het maar vanwege angst voor de reacties van de buitenwereld. Aanleiding voor deze interessante persoonlijke ontwikkelingen is De dood van Vivek Oji van Akwaeke Emezi dat zich afspeelt in een stad in Nigeria.
Raadselachtig
Zijn dood is raadselachtig. Vivek Oji was iemand die niet goed in zijn vel zat. Als kind was daarvan niet veel te merken, maar op een dag besluit hij zijn haar te laten groeien. Dat is tegen de zin van zijn moeder. Het is het eerste signaal dat hij zijn eigen weg zoekt. Vivek vindt het fijn om zich met vrouwelijke sieraden te behangen en in jurken voelt hij zich prettiger dan in “mannelijke” kleding. Bijna niemand weet ervan, noch van het feit dat hij zich liever Nnembi noemt, de naam die hij zou hebben gekregen als hij als meisje ter wereld was gekomen.
Identiteit, gender is het belangrijkste thema. Mag je zijn wie je wilt zijn, mag je voelen wat je voelt? Want naast gender is ook zijn seksuele voorkeur een reden voor de vrees om niet geaccepteerd te worden. De kernzin komt uit zijn mond:
“Dus: als niemand je ziet, ben je er dan wel?”
Hij wil geen rol meer spelen, Vivek wil dat de wereld hem ziet zoals hij is, een man in een vrouwenlichaam die van mannen houdt. Dat gaat fout. Aan het eind van De dood van Vivek Oji wordt duidelijk wat er achter zijn gewelddadige dood zit.
Foto’s
Foto’s spelen een belangrijke rol. De eerste zin is “Als dit verhaal een stapel foto’s was…” Later, na zijn dood, krijgt zijn moeder foto’s van Vivek te zien, verkleed als vrouw. Ze schrikt, maar aan het eind komt zij tot bezinning. Zij heeft het nooit willen zien en heeft nu spijt dat zij hem niet heeft kunnen accepteren zoals hij was.
Ook zijn neef Osita komt tot een ander inzicht. Aanvankelijk waren zij goed bevriend, maar daar kwam op een bijzondere manier een einde aan. De epileptische Vivek (een vloek en een zegen, noemt hij dat, een zegen omdat hij dan even weg is uit de wereld die hem niet wil zien zoals hij is) valt flauw als hij Osita bekijkt als hij seks heeft met een vrouw. De verwijdering is tijdelijk, de twee zijn te hecht bevriend en ook lichamelijk kunnen zij het goed met elkaar vinden. In een van de laatste hoofdstukken, een net even te sentimentele passage, vertelt Osita wat hij echt voelde voor Vivek.
Fragmentarisch
Deze thematiek komt goed uit de verf in De dood van Vivek Oji. Het leest niet altijd gemakkelijk, vooral in het begin loop je kans om te verdwalen. Het verhaal is fragmentarisch opgebouwd, je moet de verschillende puzzelstukjes, namen, sfeer, familieverhoudingen en gebeurtenissen, zelf aan elkaar passen. Het is die moeite waard.
Heb ik op de best mogelijke manier geleefd, is een vraag die velen zich stellen. Zo niet de bijzondere Vivek Oji aan het begin van het laatste hoofdstuk:
“Ik vraag me af of ik op de best mogelijke manier ben gestorven – in mijn ware huid, in de armen van degene die het meest van mij hield.”
Deze woorden die hij vanuit het graf spreekt en wat daarop volgt, vormen een waardig slotstuk van een bijzonder boek.
—
Eerder verschenen op jkleest
