75 jaar 15 augustus
[Recensie] De titel van De geest overwint is afgeleid van de tekst op het Indisch monument en deze tekst verwijst naar de erevelden. Het boek bevat een prachtige selectie van toespraken tijdens herdenkingen op 15 augustus, waarop het einde van de oorlog in Nederlands Indië wordt herdacht.
24 oude foto’s zijn nu ingekleurd om de geschiedenis zo dichterbij te brengen. De originele zwart/wit foto’s zijn in een klein kader erbij geplaatst. In de inleiding wordt de gevoeligheid rond de bevolking van Nederlands Indië en de geschiedenis in en na de oorlog verwoord. Diverse sprekers refereren daar ook aan. Erkenning van hun leed door de Nederlandse overheid heeft lang op zich laten wachten – daar kunnen de Nederlandse Joden van meepraten! – maar deze is uiteindelijk wel gekomen en is voor de mensen die het aangaat erg belangrijk.
Mark Rutte hield dit jaar een persoonlijke getinte toespraak waaruit blijkt dat hij een binding met Indië heeft. Aangrijpend is het verhaal van Aarnout Loudon, eveneens dit jaar, over zijn vader die zich aan boord van een zogenaamd hell ship bevond en omkwam.
Geert Mak vertelt over een hutkoffer met vele herinneringen aan de tijd dat zijn ouders in Indië woonden. Zijn vader was als legerpredikant bij de aanleg van de Birma spoorlijn.
Van Frans Leidelmeijer is een prachtige gezinsfoto opgenomen. Hij vertelt over zijn vader die zich in een jappenkamp bevond en via een briefje dat over het hek werd gegooid op de hoogte werd gesteld van de geboorte van een kind.
Gerdi Verbeet vertelt dat de jaarlijkse herdenking aan het Binnenhof voor haar een belangrijk moment is.
Diederik van Vleuten vertelt in 2013 over zijn oom Jan van wie hij memoires heeft gevonden. Enkele jaren later heeft hij deze uitgegeven in het boek Daar werd wat groots verricht. Poëtisch verwoordt oom Jan zijn gevoel in die tijd als “een heel klein pluisje op de wind van een veel te grote geschiedenis”.
Nicolaas Orie was in 1997 leerling van het lyceum in Den Haag en werd uitgenodigd om te spreken zoals ieder jaar een leerling van deze school daarvoor wordt gevraagd. Veelzeggend is het citaat dat zijn herinneringen samenvat: “Toen ik naar het publiek keek, zag ik ontzettend veel aangeslagen gezichten. Wat zich op de gezichten van die mensen afspeelt is heel aangrijpend om te zien”.
Zeer indringend zijn de staccato geformuleerde herinneringen van Marion Bloem. Pijnlijk is het onbegrip in Nederland dat hierin scherp naar voren komt. Er spreken veel bekende Nederlanders in de loop der jaren zoals Willem Nijholt in 2007 die zegt: “Er gebeuren dingen in je leven, die je nooit zult kunnen vergeten. Die als met een gloeiend ijzer in je geheugen en je hart zijn ingebrand”.
De bijdragen zijn vanuit een verschillend perspectief waarin veel aspecten van de oorlog voor allerlei mensen in uiteenlopende omstandigheden naar voren komen. Ook gevoelige onderwerpen als een kind van een Japanse vader en Indische moeder en de troostmeisjes worden vertolkt.
Een waardevol boek dat indruk maakt op de lezer!
—
Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles
