Zintuiglijk prozadebuut
[Recensie] Een Syrische jonge man fietst door de sneeuw over de grens van Rusland met Noorwegen. Hij heeft gehoord dat dit niet illegaal is. Lopend of met een auto mag niet, maar over fietsen staat niks in de wet. Onderkoeld komt hij aan bij het eenzame huis van Helena, midden in het bos. Zij ontfermt zich over de man, die later vertelt dat hij Nizar heet.
Mooie, kleine verhaallijn
Deze verhaallijn in het nu is klein en mooi. Nizar slaapt lang en Helena kookt soep voor hem. Helena spreekt maar een beetje Engels, maar met handen en voeten komen ze een heel eind. Samen halen ze een kerstboom uit het bos. Hoe het afloopt, valt buiten dit boek. Het gaat meer om hun levens tot nu toe, die in terugblikken worden verteld.
Damascus
Nizar komt uit Damascus, een kleurrijke stad. Hij houdt van zijn prachtige land en de mensen die er wonen. Maar het wordt er onveiliger en steeds meer mensen besluiten om te vluchten. Nizars vader ziet dat niet zitten, want wat blijft er nog over als iedereen vertrekt? Ook zijn moeder zal voor geen goud haar geboortegrond verlaten. Op een gegeven moment besluit Nizar om in zijn eentje te gaan. Hij vertelt het niemand.
Vlucht
Het levensverhaal van de Duitse Helena is al een stuk langer. Ook zij is gevlucht: vlak na de Tweede Wereldoorlog reisde ze met haar moeder en haar zus van Silezië, dat door Polen was geannexeerd, naar Kiel. Uit een latere brief blijkt dat haar zus hun jeugd heel anders heeft ervaren dan Helena zelf. Ook andere levenservaringen hebben afstand gecreëerd tussen de zussen, niet alleen doordat de ene naar München verhuisde en de ander met haar Noorse geliefde naar het noordelijkste puntje van Europa. Helena kent hoge pieken en diepe dalen.
“Wat zijn we meer dan een verzameling ervaringen, indrukken en herinneringen? Als een sleepboot trekken we het net achter ons aan, waarin niet alleen onze eigen geschiedenis, maar ook die van vele generaties voor ons verstrikt zit. We hebben allemaal onze eigen weg moeten vinden uit het verleden.”
Na drie gedichtenbundels, waar ik er een van las, is dit het prozadebuut van Frouke Arns. Haar gedichten bestaat uit heldere taal, zonder moeilijke metaforen. Haar proza doet niet poëtisch aan, maar ik merk dat de woorden afgewogen zijn. Alle zintuigen komen aan bod, waardoor ik me goed kan voorstellen wat de hoofdpersonen beleven.
Vogelperspectief
Er zijn een paar hoofdstukken vanuit het perspectief van een sneeuwuil die van bovenaf naar de wereld kijkt. Die voegen voor mij weinig toe, hoogstens wat vertraging aan het begin. Maar het is een mooi beeld. Zoals gezegd is het einde open. Dat vind ik altijd jammer, maar de schrijver zal er bewust voor gekozen hebben. Twee vluchtelingen hebben een gezicht gekregen. Het vluchten is slechts een klein deel van hun boeiende levensverhalen. De goede herinneringen houden ze op de been.
—
Eerder verschenen op Lalagè leest
