Een jonge vrouw in Sicilië
[Recensie] Oliva is een meisje dat samen met haar ouders, haar oudere zus Fortunata en haar tweelingbroer Cosimino in 1960 opgeroeid in Sicilië. Op zich heeft zij een goed leven, ze ergert zich echter aan één ding: dat zij als meisje vele malen minder mag dan haar tweelingbroer mag. Met name Oliva haar moeder is heel Oliva’s leven al bezig om haar zich te laten gedragen als maatschappelijk verwacht wordt. Ze is immers een meisje en wanneer ze zich daar niet naar gedraagt, zullen haar ouders geen geschikte partner voor haar vinden. Het vinden van een geschikte partner is een eeuwenoude familietraditie, waar Oliva zich aan hoort te houden.
Oliva vindt het moeilijk om haar moeder te gehoorzamen. Haar vriendin Liliana schept nog meer verwarring doordat zij en haar vader communist zijn en zo hun eigen bedenkingen hebben over de eeuwenoude familietradities. Liliane geeft haar mening over het huwelijk: een vrouw hoort en hoeft niet afhankelijk van een man te zijn en hoeft al helemaal niet uitgehuwelijkt te worden.
Hoe ouder Oliva wordt, hoe minder ze mag van haar moeder. Het contact met Liliana wordt steeds minder en Oliva begint zich te beseffen dat wanneer ze haar moeder niet gehoorzaamt, ze nooit zal trouwen en dus niets waard zal zijn in het leven. Uiteindelijk weten haar ouders een geschikte partner voor Oliva te vinden, maar dan gebeurt er iets wat niemand heeft zien aankomen.
“Een meisje is als een kruik, wie haar breekt, moet haar houden. “ – Amalia, de moeder van Oliva
Bovenstaande citaat geeft de sfeer van het boek duidelijk aan. Oliva krijgt haar hele leven te horen hoe zij zich moet gedragen als vrouw, om uitgehuwelijkt te worden en dit uiteindelijk bij haar eigen kinderen te kunnen gaan doen. Vrouwen hebben weinig tot niks te zeggen over hun eigen lijf. Ondanks dat dit verhaal zich afspeelt in 1960, voelt het akelig actueel door de ontwikkelingen die zich in Amerika voltrekken. Het hoge gerechtshof in Amerika heeft besloten dat staten zelf mogen bepalen of zij abortus legaal houden, of niet. Een aantal staten hebben het hiermee ook direct verboden, zelfs wanneer het gaat om verkrachting. Het hoge gerechtshof maakte deze keuze ondanks dat er uit peilingen blijkt dat meer dan 75% van de Amerikanen het landelijke recht op abortus willen behouden. Ondanks dat het verschillende situaties betreft, voelt het lezen van De Oranjebloesem daarom toch heftiger aan.
Opstand tegen familietradities
Na het lezen van de achterflap krijgt de lezer het gevoel dat dit verhaal gaat over een zelfverzekerde dame die in opstand komt tegen familietradities, niets is minder waar. Oliva komt inderdaad op voor zichzelf, maar pas na een verschrikkelijke gebeurtenis. Ze vecht voor een zelfstandig leven, maar wel in overeenstemming met haar ouders. Het hele boek komt Oliva onzeker en twijfelend over, ze weet namelijk niet wat goed of slecht is. Het voelt dan ook dat, wanneer haar ouders haar niet zouden steunen, ze nooit in opstand was gekomen. In eerste instantie bracht dit teleurstelling teweeg, gezien een krachtig personage verwacht werd. Achteraf past dit personage juist goed in deze setting. Het was in die tijd namelijk abnormaal om te kiezen voor een zelfstandig leven, het was abnormaal wanneer een vrouw haar mening gaf. De onzekerheid die Oliva met zich meedraagt past daarom goed bij de ontwikkelingen die zij doormaakt. Het citaat hieronder geeft een voorbeeld van hoe dit zich uit.
“Liliana is niet zoals ik. Ze is mooi, maar toch denkt ze er niet over om te trouwen. Ze zegt dat een vrouw een man net zo nodig heeft als een schaap een avondjurk. ‘Hoe ga je dan leven’ vroeg ik op een dag toen we samen uit school kwamen. ‘Als een vagebond? En trouwens, als een vrouw niet baart, krijgt ze een zenuwziekte, zegt mijn moeder.’”
Viola Ardone studeerde literatuurwetenschap en werkte jarenlang in het uitgeversvak. Internationaal brak ze door met De Kindertrein, die inmiddels in meer dan twintig landen is uitgebracht. De schrijfstijl van Ardone is zeer prettig. Het leest gemakkelijk weg en ze weet benarde situaties op een hele mooie manier te beschrijven. Regelmatig gebruikt ze poëtische zinnen.
Oliva is overduidelijk de hoofdpersonage in dit verhaal. Af en toe krijgen andere personages ook het woord, maar voor mijn gevoel is dit niet altijd passend. Zo krijg je te weten dat Fortunata, haar oudere zus, uitgehuwelijkt is maar een ongelukkig leven lijdt. Waarom het een ongelukkig leven is, wat de situatie of hoe dit tot stand is gekomen, is onduidelijk. Het toevoegen van deze informatie geeft dan ook geen meerwaarde. Wanneer dit soort situaties uitgebreider beschreven zouden worden, zou je een nog duidelijker beeld krijgen van het leven in Sicilië in 1960.
De oranjebloesem is een roman over een jonge vrouw die uiteindelijk besluit om voor zichzelf te kiezen in een periode waar dit eerst onmogelijk leek. Het is een ontroerend verhaal over familietradities en gewoontes.
—
Eerder verschenen op Meerboekenblog2
