Hoe Josef Lewkowicz zes concentratiekampen overleefde en daarna nazi-jager werd
[Recensie] Michael Calvin heeft een mooie carrière als journalist opgebouwd en schreef onder andere voor The Daily Telegraph, The Times en de Sunday Mirror. Hij schreef vooral over sport en won meerdere prijzen als sportjournalist waaronder de Sports Journalists’ Association- Sports writer of the Year Prize 1992. Hij is coauteur van De overlever, die hij samen schreef met Josef Lewkowicz. Voor Josef is het een autobiografisch werk, over hoe hij de concentratiekampen overleefde en de gebeurtenissen erna. Het grootste deel dicteerde hij aan Michael, die er dan een afgewerkt boek van maakte.
85314
De Joodse Josef Lewkowicz is nog maar een tiener, wanneer hij samen met zijn familie opgepakt wordt en naar de concentratiekampen gestuurd wordt. Daar aangekomen worden de meeste van zijn familieleden rechtstreeks naar de gaskamers gestuurd, alleen hij en zijn vader worden de andere kant uitgestuurd. Al snel krijgt hij een nummer op zijn arm getatoëerd:85314. Dit wordt zijn naam voor de komende jaren.
Van Plaszów gaat hij naar Auschwitz, vandaar naar Amstetten, Mauthausen, Melk en Ebensee. In Plaszów weet Josef meermaals te ontkomen aan de wrede mishandelingen van kampcommandant Amon Göth, één van de meest beruchte nazi moordenaars en folteraar. Hij had zelfs de bijnaam ‘slager van Plaszów’. Josef werkte in Amon’s villa en wist ook op deze manier voedsel te smokkelen voor zijn medegevangenen, die op deze manier konden overleven. Na de bevrijding wordt Josef gerekruteerd door de Amerikaanse inlichtingendienst om Amon Göth op te sporen en voor het gerecht te dagen. Hierna zal Josef zich vooral bezighouden met het opsporen van verweesde Joodse kinderen door hen een thuis aan te bieden.
De overlever is een ontzettend hard, en ruw verslag van de gebeurtenissen die Josef meemaakte in de concentratiekampen. Het is een verhaal dat vertelt moet worden, gezien het een rechtstreeks ooggetuigenverslag betreft van de gruwelen die zich in de concentratiekampen afspeelden.
Gruwelen
Het is rauw, en de feiten worden chronologisch opgesomd. Af en toe was de auteur mij dan ook wel even kwijt. Enerzijds waren de gruwelen te vreselijk, anderzijds bevat het boek ook enkel opsommingen van feiten, waardoor het hier en daar ook wat langdradig wordt. Ik miste emoties tijdens het lezen, zoals wat Josef voelde tijdens deze gebeurtenissen. Het leek wel op een monoloog die door iemand hardop voorgelezen wordt zonder enige intonatie in zijn stem, waardoor de aandacht van de toehoorders afgezwakt wordt. Met intonatie, of hier in dit geval wat meer persoonlijke inbreng bij de opsomming van de gebeurtenissen, had dit een veel sterker verhaal geworden.
Het verhaal werd samen met een coauteur tot stand gebracht, en dan zou je denken dat hij net hier had ingegrepen, maar ik heb het gevoel dat Michael Calvin het gedicteerde letterlijk neerpende, zonder dat hij daar iets aan wijzigde om het geheel tot een boeiender werk te maken. Je zou dan ook kunnen opperen dat hij eerder typist dan medeauteur is. Misschien miste hij hier aan ervaring, gezien zijn specialiteit eerder in de sportcategorie ligt?
Wat ik wel interessant vond waren Josefs indrukken toen hij jaren later, terugging naar de kampen die nu een toeristische attractie zijn geworden. Dit moet een enorme impact op hem hebben gehad.
—
Ook verschenen op Boeken-cast
